________________
शाकटायन व्याकरण
चिंतामणी टीका सहित टीकाकार का मंगलाचरण १२ श्लोकों में पूरा हुआ है, जिसका प्रथम श्लोक यह है
"श्रियं क्रियाद्वः सर्वज्ञ-ज्ञोज्ञानज्योतिरनश्वरीम् । विश्वं प्रकाशयश्चिन्तामणिरिवार्थसाधनः ॥१॥ तमस्तपःप्रभावामि-भूतभूद्योतहेतवे । लोकोपकारिणे शब्द-ब्रह्मणे द्वादशात्मने ॥२॥ स्वस्ति श्रीसकलज्ञान-साम्राज्यपदमाप्तवान् । महाश्रमण-संघाधिपतियः शाकटायनः ॥३॥ सर्वशास्त्राम्बुधिं बुद्धिमन्दरेण प्रमथ्य यः । स यशःश्रीः समुद्दधे, विश्वं व्याकरणामतम् ॥४॥ स्वल्पग्रन्थं सखोपायं, सम्पूर्णयदुपक्रमम् । शब्दानुशासनं सार्वमहच्छासनवत्परम्॥५॥ इष्टिर्नेष्टा न वक्तव्यं, वक्तव्यं सूत्रतः पृथक् । सख्यातं नोपसंख्यातं, यस्य शब्दानुशासने ॥६॥ तस्यातिमहतीं वृत्ति संहत्येयं लघीयसी । सम्पूर्णलक्षणा वृत्तिर्वक्ष्यते-यक्षवर्मणा ॥७॥ ग्रन्थविस्तारभीरूणां, सुकुमारधियामयम । शुश्रूषादिगुणान् कर्तु, शास्ति संग्रहणोद्यमः ॥८॥ शब्दानुशासनस्यान्वर्थयाश्चिन्तामणेरिदम् । वत्तेग्रंथप्रमाणं तु षट्सहसू निरूपितम् ।।६।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
