Bhaktamara Kalyanmandir Namiun Stotratrayam

SR No.: 003015
Original Sutra Author: N/A
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Publication Year: 1932
Total Pages: 408
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 24 MB

Page 167

४६
भक्तामरस्तोत्रम् मे० वृ०-अथ जगत्प्रकाशकत्वमेव सूर्योपमाया निरासेन प्रकटयन्नाह (-नास्तमित्यादि) - हे मुनीन्द्र !-ऋषीणां स्वामिन् ! लोके त्वं सूर्यातिशायिमहिमाऽसि इत्यन्वयः। 'असि' इति क्रियापदम्। कः कर्ता ? 'त्वम्'। अकर्मको धातुः । किंवि० त्वम् ? 'सूर्यातिशायिमहिमा' आदित्यादधिकमाहात्म्यधरः । तत् कथमित्याह-हे मुनीन्द्र! यद्-यस्मात् कारणात् त्वं कदाचित् न अस्तं उपयासि-प्राप्नोषि। 'उपयासि' इति क्रियापदम् । कः कर्ता ? त्वम् । किं कर्म ? 'अस्त' मरणम् । "दिष्टान्तोऽस्तं कालधर्मः” (अभि० का० २, श्लो०२३८) इति हैमपादाः। कथम् ? 'कदाचित् कस्मिंश्चिदपि समये, सिद्धत्वेन जरामरणरहितत्वात् । पुनः कथमित्याह-हे मुनीन्द्र ! त्वं सहसा युगपत् जगन्ति स्पष्टीकरोषि इति संबन्धः । 'स्पष्टीकरोषि' इति क्रियापदम् । प्रकटानि कुरुषे इत्यर्थः । कः कर्ता ? त्वम् । कानि कर्माणि ? 'जगन्ति' सर्वभुवनानि । किंवि० त्वम् ? 'न राहुगम्यः' राहुरत्र लक्षणया तमः-पापं प्राचं, तस्य जातावेकवचनं, तेन न गम्य:-आक्रमणीयो नैव । पुनः किंवि० त्वम् ? 'अम्भोधरोदरनिरुद्धमहा. प्रभावः' अम्भोधरा अत्र स्नेहधारिणः स्वजनास्तेषां उदरे-मध्येऽपि निरुद्धो-व्यपगतः प्रभावः-तेजःस्वरूपं यस्य स ईदृशो नैव, संसारमध्ये वसन्नपि न कर्मलिप्तः, "पुरिसवरपुंडरीयाणम्” इति (शकस्तव)वचनात् इति भावः । सूर्यस्तु सदैव अस्तं याति, राहुगम्यो भवति, क्रमेण जगदेकदेशं प्रकाशयति, अम्भोधरोदरनिरुद्धमहाप्रभाव:-मेघपटलव्यालुप्तप्रकाशो भवति; हे मुनीन्द्र ! त्वं तु ततोऽन्यस्वरूप इत्यतः सूर्यादधिक इत्यर्थः ॥
समासाश्चात्र-अस्तमित्यव्ययं नाशार्थे । राहोर्गम्यो राहुगम्यः । अस्पष्टानि स्पष्टानि करोषि स्पष्टीकरोषि, केवलज्ञानेन सर्वलोकालोकप्रकाशकत्वात् । सहसा शीघ्रार्थे, युगपत् समकालार्थेऽव्ययम् । अम्भो धरन्तीति अम्भोधराः, तेषां उदरं अम्भोधरोदरं, तत्र तेन वा निरुद्धः अम्भोधरोदरनिरुद्धः, महांश्चासौ प्रभावश्च महाप्रभावः, अम्भोधरोदरनिरुद्धः महाप्रभावो यस्य स तथा।सूर्य अतिशेते इत्येवंशीलः सूर्यातिशायी, सूर्यातिशायी महिमा यस्य स तथा, समासान्तविरनित्यत्वात् नात्र समासान्तः । मुनीनां इन्द्र इव इन्द्रः मुनीन्द्रः, तत्सम्बोधनं हे मुनीन्द्र! ॥ इति सप्तदशकाव्यार्थः ॥१७॥
Oh Lord of the ascetics ! in this world Thou surpassest the Sun in greatness. For, neither dost Thou ever set, nor art Thou accessible to Rāhu; (moreover) all of a sudden Thou illuminest all the worlds simultaneously and Thy immense prowess is not obstructed by the intervention of the clouds. ( 17 )
. पुरुषवरपुण्डरीकेभ्यः।