Page Text
________________
श्रीमद्राजचन्द्र जैनशास्त्रमालायाम् । अत्र षण्णां द्रव्याणां परस्परमत्यन्तसंकरेऽपि प्रतिनियतस्वरूपादप्रच्यवनमुक्तम् ;
अण्णोण्णं पविसंता दिता ओगासमण्णमण्णस्स । मेलंता वि य णिचं सगं सभावं ण विजहति ॥७॥
अन्योऽन्यं प्रविशन्ति ददन्त्यवकाशमन्योऽन्यस्य । __ मिलन्त्यपि च नित्यं स्वकं स्वभावं न विजहन्ति ॥७॥ अत एव तेषों परिणामवत्त्वेऽपि प्राग्नित्यत्त्वमुक्तम् । अत एव च न तेषामेकत्वापत्तिर्न च जीवकर्मणोर्व्यवहारनयादेशादेकत्वेऽपि परस्परस्वरूपोपादानमिति ॥७॥ भावार्थः ॥६॥ इति कारसहितपंचास्तिकायानां द्रव्यसंज्ञाकथनरूपेण गाथा गता । अथ षण्णा द्रव्याणां परस्परमत्यन्तसंकरे स्वकीयस्वकीयस्वरूपादच्यवनमुपदिशति;-अण्णोण्णं पविसंता अन्यक्षेत्रारक्षेत्रान्तरं प्रति परस्परसंबंधाथेमागच्छन्तः दिता ओगासमण्णमण्णस्स आगतानां परस्परमवकाशदानं ददतः मेलंतावि य णिच्चं अवकाशदानानन्तरं परस्परमेलापकेन स्वकीयावस्थानकालपर्यन्तं युगपत्प्राप्तिरूपः संकरः परस्परविषयगमकरूपव्यतिकरः ताभ्यां विना नित्यं सर्वकालं तिष्ठन्तोपि सगसब्भावं ण विजहंति स्वस्वरूपं न त्यजन्तोति । अथवा अन्योन्यं प्रविशन्तः सक्रियवन्तः जीवपुद्गलापेक्षया, आगतानामवकाशं ददतः इति सक्रिय नि:क्रिय द्रव्यमेलापकापेक्षया, नित्यं सर्वकालं मेलापकेन तिष्ठन्त इति धर्माधर्माकाशकालनिःक्रियद्रव्यापेक्षया, इति षड्द्रव्यमध्ये ख्यातिपूजालाभदृष्टश्रुतानुभूतकृष्णनीलकापोताशुभलेश्यादिसमस्तपरद्रव्यालम्बनोत्पन्नसंकल्पविकल्पकल्लोलमालारहितं वीतरागनिर्विकल्पसमाधिसमुत्पन्नपरमानन्दरूपसुखरसास्वादपरमसमस्सीभावस्वभावेन स्वसंवेदनज्ञानेन गम्यं प्राप्यं सालम्ब आधारं भरितावस्थं शुद्धपारिणामिकपरमभावग्राहकेण शुद्धद्रव्यार्थिकनयेनेति पाठः । निश्चयनयेन स्वकीयदेहान्तर्गतं शद्धजीवास्तिकायसंझं जीवद्रव्यमेवोपादेयमिति भावार्थः । यत्पुनरन्येषामेकान्तवादिना रागदेषमोहसहितानामपि वायुधारणादिसर्वशून्यध्यानव्याख्यानमाकाशध्यानं वा तत्सर्व निरर्थकमेव । ( टाकीसे उकेरे हुएके समान जैसेका वैसा ) सदा अविनाशी हैं ॥६॥ आगे यद्यपि षड द्रव्य परस्पर अत्यन्त मिले हुये हैं, तथापि अपने स्वरूप को छोड़ते नहीं ऐसा कथन करते हैं;[अन्योऽन्यं प्रविशन्ति ] छहों द्रव्य परस्पर सम्बन्ध करते हैं, अर्थात् एक दूसरेसे मिलते हैं, और [ अन्योऽन्यस्य ] परस्पर एक दूसरेको [ अवकाशं ] स्थानदान [ददन्ति ] देते हैं. कोई भी द्रव्य किसी द्रव्यको बाधा नहीं देता [ अपि च ] और [ नित्यं ] सदाकाल [ मिलन्ति ] मिलते रहते हैं, अर्थात् परस्पर एक क्षेत्रावगाहरूप मिलते हैं, तथापि [ स्वकं ] आत्मीक शक्तिरूप [ स्वभावं ] परिणामोंको [न विजहन्ति ] नहीं छोड़ते हैं । भावार्थ-यद्यपि छहों द्रव्य एक क्षेत्रमें रहते हैं, तथापि अपनी अपनी सत्ताको कोई भी द्रव्य छोड़ता नहीं है ।
१ स्वकीयस्वकीयस्वरूपात. २ तेषां द्रव्याणां ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |