Page Text
________________
पश्चास्तिकायः त्यत्वप्रकटनात्त एवान्येषामकृतकृत्यानां शरणमित्युपदिष्टम् । इति सर्वपदाना तात्पर्यम् ॥१॥
समयो यागमः । तस्य प्रणामपूर्वकमात्मनाभिधानमंत्र प्रतिज्ञातम्:समणमुहुग्गदमटुं चदुग्गदिणिवारणं सणिवाणं । एसो पणमिय सिरसा समयमियं सुणह वोच्छामि ॥२॥
श्रमणमुखोद्गतार्थ चतुर्गतिनिवारणं सनिर्वाणं ।
एष प्रणम्य शिरसा समयमिमं शृणुत वक्ष्यामि ॥२॥ पूज्यते हि स प्रणन्तुमभिधातुं चाप्तोपदिष्टत्वे सति सफलत्वात् । तत्राप्तोपदिष्टस्वमस्य भमणमुखोद्गतार्थत्वात् । श्रमणा हि महाश्रमणाः सर्वज्ञवीतरागाः। अर्थः पुनरनेकशब्दद्विधा अन्वर्थयदृच्छभेदेन । अन्वर्थनाम किं ? यादृशं नाम तादृशोथः यथा तपतीति तपन आदित्य इत्यर्थः । अथवा पंचास्तिकाया यस्मिन् शास्त्र प्रन्ये स भवति पंचास्तिकायः, द्रव्याणां संग्रहो द्रव्यसंग्रह इत्यादि । यहच्छं काष्ठाभारेणेश्वर इत्यादि । कर्ता कथ्यते-सच त्रिधा । मूलतन्त्रकर्ता उत्तरतन्त्रकर्ता-उत्तरोत्तरतन्त्रकर्ताभेदेनेति । मूलतन्त्रकर्ता कालापेक्षया श्रीवर्धमानस्वामी अष्टादशदोषरहितोऽनन्तचतुष्टयसंपन्न इति, उत्तरतन्त्रकर्ता श्रीगौतमस्वामी गणधरदेवश्चतुर्मानधरः सप्तद्धिसंपन्नश्च, उत्तरोत्तरा बहवो यथासंभवं । कर्ता किमर्थ कथ्यते ? कर्तृप्रामाण्याद्वचनप्रमाणमिति ज्ञापनार्थ । इति संक्षेपेण मंगलाद्यधिकारषटकं प्रतिपादितं व्याख्यातं ॥१॥ एवं मंगलार्थ मिष्टदेवतानमस्कारगाथा गता। अथ द्रव्यागमरूपं शब्दसमयं नत्वा पंचास्तिकायरूपसमर्थसमयं वक्ष्यामीति प्रतिज्ञापूर्वकाधिकृताभिमतदेवतानमस्कारकरणेन संबन्धाभिधेयप्रयोजनानि सूचयामीत्यभिप्राय मनसि संप्रधार्य सूत्रमिदं निरूपयति;-पणमिय प्रणम्य । कः कर्ता । एसो एषोऽहं । केन सिरसा उत्तमाङ्गेन । कं । समयं शब्दसमयं इणं इमं प्रत्यक्षीभूतं । किंविशिष्टं । समणहुमुग्गदं सर्वज्ञवीतरागमहाश्रमणमुखोद्गतं । पुनरपि किंविशिष्टं। अटुं जीवादिपदार्थ । पुनरपि किंरूपं चदुगदिविणिवारणं नरकादिचतुर्गतिविनिवारणं । पुनश्च कथंभूतं । सणिव्याणं नमस्कार होहु ॥१॥ आगे आचार्यवर जिनागमको नमस्कार करके पंचास्तिकायरूप समयसार प्रथके कहनेकी प्रतिज्ञा करते हैं;-[ एष 'अहं' इमं समयं वक्ष्यामि ] यह मैं कुन्दकुन्दाचार्य जो हूं सो इस पंचास्तिकायरूप समयसार नामक ग्रन्थको कहूंगा. [ शूशुत ] इसको तुम सुनो। क्या करके कहूंगा ? [ श्रमणमुखोद्गतार्थ शिरसा प्रणम्य ] श्रमण कहिये सर्वज्ञ वोतरागदेव मुनिके मुखसे उत्पन्न हुये पदार्थसमूहसहित वचन तिनको मस्तकसे प्रणाम करके कहूंगा, क्योंकि सर्वज्ञके वचन ही प्रमाणभूत हैं, इस कारण इनके ही आगमको नमस्कार करना योग्य है, और इनका ही कथन योग्य है। कैसा है भगवप्रणीत आगम ? [ चतुर्गतिनिवारणं ] नरक, तिथंच, मनुष्य, देव, इन चार गति
१ अकृतकार्याणाम्, २ शरणं नान्य इति प्रतिपादितमस्ति. ३ द्रव्यागमरूपशब्दसमयोऽभिधानवाचकः ४ आगमस्य मध्ये, ५ प्रतिज्ञयावधारितम ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |