Page Text
________________
पञ्चास्तिकायः।
२४५
न्मात्ररागकलिकलङ्कितस्वान्तः साक्षान्मोक्षस्यान्तरायीभूतं विषयविषद्रुमामोदमोहितान्तरङ्गं स्वर्गलोकं समासाद्य, सुचिरं रागाङ्गारैः पच्यमानोऽन्तस्ताम्यतीति ॥१७१॥ साक्षान्मोक्षमार्गसारसूचनद्वारेण शास्त्रतात्पर्योपसंहारोऽयम् :
तम्हा णिव्वुदिकामो रागं सवत्थ कुणदि मा किंचि । सो तेण वीदरागो भवियो भवसायरं तरदि ॥१७२॥
तस्मानिवृत्तिकामो राग सर्वत्र करोतु मा किञ्चित् ।
स तेन वीतरामो भव्यो भवसागरं तरति ॥१७२॥ साक्षान्मोक्षमार्गपुरस्सरं हि वीतरागत्वम् । ततः खल्वहंदादिगतमपि रागं चन्दननगसङ्गतमग्निमिव सुरलोकादिक्लेशप्राप्त्याऽत्यन्तमन्तीहाय कल्पमानमाकलय्य साक्षान्मोक्षकामो महाजनः समस्तविषयमपि रागमुत्सृज्यात्यन्तवीतरागो भूत्वा समुच्छलदुःखसौख्यकल्लोलं कर्माग्नितप्तकलकलोदभारप्राग्भारंभयङ्करं भवसागरमुत्तीर्य, शुद्धस्वरूपपरमामृतसमुद्रमध्यास्य सद्यो निर्वाति ।। अलं विस्तरेण । स्वस्ति साक्षान्मोक्षमार्गसारत्वेन मशक्यत्वाद्वर्तमानभवे पुण्यबंध एव भवान्तरे तु परमात्मभावनास्थिरत्वे सति नियमेन मोक्षो भवति, तद्विपरीतस्य भवान्तरेपि मोक्षनियमो नास्तीति सूत्राभिप्रायः ॥ १७१ ॥ इत्यचरमदेहपुरुषव्याख्यानमुख्यत्वेन दशमस्थले गाथाद्वयं गतं । अथास्य पंचास्तिकायप्राभृतशास्त्रस्य वीतरागत्वमेव तात्पर्य मिति प्रतिपादयति; - तम्हा यस्मादत्र प्रन्थे मोक्षमार्गविषये वीतरागत्वमेव दर्शितं तस्मात्कारणाव णिव्वुदिकामो निर्वृत्त्यभिलाषी पुरुषः रागं सव्वत्थ कुणदु मा किंचि रागं सर्वत्र विषये करोतु मा किंचित् सो तेण वीयरागो स तेन रागाद्यभावेन वीतरागः सन् भवियो भव्यजीवः भवसायरं तरदि भवसमुद्रं तरतीति । तद्यथा । यस्मादत्र शास्त्रे मोक्षमार्गव्याख्यानविषये निरुपाधिचैतन्यप्रकाशरूपं वीतरागत्वमेव दर्शितं तस्माइन्द्रियविषयरूप विषवृक्षकी वासनासे मोहित चित्तवृत्तिको धारण करता हुआ बहुत कालपर्यंत सरागभावरूप अङ्गारोंसे दह्यमान हुआ बहुत ही खेदखिन्न होता है ॥ १७१ ।। आगे साक्षात् मोक्षमार्गका सार दिखानेके लिये इस शास्त्रका तात्पर्य संक्षेपमें दिखाते हैं;[ तस्मात् ] जिससे कि राग भावोंसे स्वर्गादि सांसारिक सुख उत्पन्न होते हैं उस कारणसे [ निवृत्तिकामः ] मुक्त होनेका इच्छुक [ सर्वत्र ] सब जगह अर्थात शुभाशुभ अवस्थाओंमें [ किश्चित् ] कुछ भी [ रागं ] रागभाव [ मा करोतु ] मत करो। [ तेन ] जिससे [ सः ] वह जीव [ वीतरागः ] सरागभावोंसे रहित होता हुआ [ भव्यः ] मोक्षावस्थाके निकटवर्ती होकर [ भवसागरं ] संसाररूपी समुद्रको [ तरति ] तर जाता है अर्थात् संसार-समुइसे पार हो जाता है। भावार्थ
१ बाहुल्य. २ अवगाह्य. ३ निर्वाणं याति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |