Page Text
________________
१३२
श्रीमद्राजचन्द्रजैनशास्त्रमालायाम् ।
धनरूपादिपरिणामोत्पन्नत्वान्मूर्तिभवः । रूपादिपरिणामोत्पन्नत्वेऽपि शब्दस्य परमाणुगुणस्वाभावात्पुद्गलस्कंधपर्यायत्वेन वक्ष्यमाणत्वाचाशब्दो निश्चीयत इति ॥७७॥ परमाणूनां जात्यंतरत्वनिरासोऽयम् -
आदेशमत्तमुत्तो धादुचदुक्कस्स कारणं जो दु। सो णेओ परमाणू परिणामगुणो सयमसदो ॥७॥
आदेशमात्रमूर्तः धातुचतुष्कस्य कारणं यस्तु ।
स ज्ञेयः परमाणुः परिणामगुणः स्वयमशब्दः ॥७८।। परमाणोर्हि मूर्तत्वनिबंधनभूताः स्पर्शरसगंधवर्णा आदेशमात्रेणैव भियंते, वस्तुतस्तु यथा तस्य स एव प्रदेश आदिः, स एव मध्यः, स एवांतः इति । एवं द्रव्यगुणयोरविभक्तप्रदेशत्वात् य एव परमाणोः प्रदेशः स एव स्पर्शस्य, स एव गंधस्य, स एव रूपद्रव्यमपि द्वषणुकादिपरोपाधिरहितत्वात्केवलमसहायमेकं भवत्येकप्रदेशत्वाद्वा अविभागी यथा परमात्मद्रव्यं निश्चयेन लोकाकाशप्रमितासंख्येयप्रदेशमपि विवक्षिताखंडैकद्रव्यत्वेन भागाभावादविभागी तथा परमाणुद्रव्यमपि निरंशत्वेन भागाभावादविभागी । पुनश्च कथंभूतः स परमाणुः ? मुत्तिभवो अमूर्तात्परमात्मद्रव्याद्विलक्षणा या तु स्पर्शरसगंधवर्णवती मूर्तिस्तया समुत्पन्नत्वाद मूर्तिभव इति सूत्राभिप्रायः ।। ७७ ॥ इति परमाणुस्वरूपकथनेन द्वितीयस्थले प्रथमगाथा गता । अथ पृथिव्यादिजातिभिन्नाः परमाणवो न संतीति निश्चिनोति;-आदेसमेत्तमुत्तो आदेशमात्रमूर्तः, आदेशमात्रेण संज्ञादिभेदेनैव परमाणोमूतत्वनिबंधनभूता वर्णादिगुणा भिद्यते पृथक् क्रियते न च सत्ताप्रदेशभेदेन । वस्तुतस्तु य एव परमाणोरादिमध्यांतभूतप्रदेशः स एव रूपादिगुणानामपि । अथवा मूर्त इत्यादिश्यते कथ्यते न च दृष्टया दृश्यते तेनादेशमात्रमूर्तः, धाउचउक्कस्स कारणं जो दु निश्चयेन शुद्धबुद्धे कस्वभावैरपि पृथिव्यादिजीवैर्व्यवहारेणानादिकर्मोदयवशेन यानि पृथिव्यप्तेजोवायुधातुचतुष्कसंज्ञानि शरीराणि ग्रहीतानि तिष्ठन्ति तेषामन्येषां च जीवेनागृहीतानां हेतुत्वेन निमित्तत्वाद्धातुचतुष्कस्य कारणं यस्तु सो णेओ परमाणू यः [ एकः ] एकप्रदेशी है, द्वयगुकादि स्कंधरूप नहीं है । फिर कैसा है ? [ अविभागी ] जिसका दूसरा भाग न हो ऐसा निरंश है । फिर कैसा है ? [ मूर्तिभवः ] सदाकाल रूप रस स्पर्श गंध इन चार गुणोंसे भेद ज्ञात होता है। इस प्रकार परमाणुका स्वरूप जानो ॥ ७७ ॥ आगे पृथ्वी आदि जातिके परमाणु भिन्न नहीं हैं ऐसा कथन करते हैं; [ यः । जो [ आदेशमात्रमूतः ] गुणगुणीके संज्ञादि भेदोंसे मूर्तीक है [ सः ] वह [ परमाणुः ] परमाणु [ ज्ञेयः ] जानो । वह परमाणु कैसा है ? [ धातुचतुष्कस्य ] पृथिवी जल अग्नि वायु इन चार धातुओंका [ कारणं ]
१ पृथक् क्रियते ।
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |