SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 130
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पक्षस्य दश शाखाः, एकस्य द्रव्यस्थानंता गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । यथा गोष्ठे गाव इत्यन्यत्वे विषयः। तथा वृक्षे शाखाः, द्रव्ये गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । ततो न व्यपदेशादयो द्रव्यगुणानां वस्तुत्वेन भेदं साधयंतीति ॥४६।। वस्तुत्वमेदामेदोदाहरणमेतकगाणं धणं च कुबदि धणिणं जह णाणिणं च दुविधेहिं । भण्णंति तह पुत्तं एयत्तं चावि तच्चण्हू ॥४७॥ ज्ञानं धनं च करोति घनिनं यथा ज्ञानिनं च द्विविधाभ्यां । भणंति तथा पृथक्त्व मेकत्वं चापि तत्त्वज्ञाः ॥ ४७ ।। तेन भेदं न साधयंतीति । अत्र गाथाय नामक र्मोदयजनितनरनारकादिरूपव्यपदेशामावेपि शुद्धजीवास्तिकायशब्देन व्यपदेश्यं वाच्यं निश्चयनयेन समचतुरस्रादिषटसंस्थानरहितमपि व्यवहारेण मूतपूर्वकन्यायेन किचिदूनचरमशरीराकारेण संस्थानं । केवलज्ञानाद्यनंतगुणरूपेणानंतसज्यानमपि लोकाकाशप्रमितासंख्येयशुद्धप्रदेशरूपेणासंख्यातसंख्यानं पंचेन्द्रियविषयसुखरसास्वादरतानामविषयमपि पंचेन्द्रियविषयातीतशुद्धात्मभावनोत्पन्नवीतरागसदानंदैकसुखरूपसर्वात्मप्रदेशपरमसमरसीभावपरिणतध्यानविषयं च यच्छुद्धजीवास्तिकायस्वरूपं तदेवोपादेयमिति तात्पर्य ॥ ४६ ॥ अथ निश्चयेन भेदाभेदोदाहरणं कथ्यते;-णाणं घणं च कुव्वदि ज्ञानं क धनं च कर्तृ करोति । किं करोति । धणिणं णाणिणं च धनिनं ज्ञानिनं च करोति दुविहेहिं द्वाभ्यां नयाभ्यां व्यवहारनिश्चयाभ्यां जह यथा भण्णंति भणन्ति तह तथा । किं भणंति ? आपमें जानता है। सो यह अभेदमें व्यपदेश जानो । और जैसे बड़े पुरुषकी गाय बड़ी है, यह भेदसंस्थान है, वैसे ही बड़े वृक्षकी बड़ी शाखा, मूर्तीक द्रव्यके मूर्तीक गुण, यह अभेद संस्थान जानो । और जैसे किसी पुरुषकी दस गायें हैं, ऐसा कहना सो भेदसंख्या है। वैसे ही एक वृक्षकी दश शाखायें, एक द्रव्यके अनंत गुण, यह अभेद संख्या जानो। और जैसे गोकुलमें गाय है, ऐसा कहना भेद-विषय है, वैसे ही वृक्षमें शाखा, द्रव्यमें गुण अभेद-विषय है। व्यपदेश, संस्थान, संख्या, विषय ये चार प्रकारके भेद द्रव्यगुणमें अभेदरूप दिखाये जाते हैं, अन्यद्रव्यसे भेदकर दिखाये जाते हैं। यद्यपि द्रव्यगुणमें व्यपदेशादिक कहे जाते हैं, तथापि वस्तुके विचारसे नहीं हैं ॥४६॥ धागे भेद अभेद कथनका स्वरूप प्रगट कर दिखाया जाता है;-[ यथा ] जैसे [ धनं ] द्रव्य [ धनिनं ] पुरुषको धनवान् [ करोति ] करता है अर्थात् धन जुदा है पुरुष जुदा है, परंतु धनके संबंधसे पुरुष धनी या धनवान् नाम पाता है [च ] और [ ज्ञानं ] चैतन्यगुणसे [ ज्ञानिनं ] आत्मा 'ज्ञानी' कहलाता है । ज्ञान १ गावः तिष्ठत्यति गोष्ठं गवां स्थानं तस्मिन् । www.jainelibrary.org For Private & Personal Use Only Jain Education International
SR No.002941
Book TitlePanchastikaya
Original Sutra AuthorKundkundacharya
Author
PublisherShrimad Rajchandra Ashram
Publication Year1969
Total Pages294
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Philosophy
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy