Page Text
________________
पास्तिकायः ।
देशत्वादनन्यत्वं । यथा त्वत्यंतविप्रकृष्टयोः साविंध्ययोरत्यंतसंनिकृष्टयोश्च मिश्रितयो - स्वोयपयसोर्विभक्तप्रदेशत्वलक्षणमन्यत्वमनन्यत्वं च । न तथा द्रव्यगुणानां विभक्तप्रदेशत्वाभावादन्यत्वमनन्यत्वं चेति ।। ४५ ।।
-
व्यपदेशादीनामेकांतेन द्रव्यगुणान्यत्वनिबंधनत्वमत्र प्रत्याख्यातम् ;ववदेसा संठाणा संखा विसया य होंति ते बहुगा । ते ते सिमणण्णत्ते अण्णत्ते चावि विज्जंते ॥ ४६ ॥
Jain Education International
व्यपदेशाः संस्थानानि संख्या विषयाश्च भवन्ति ते बहुकाः । ते तेषामनन्यत्वे अन्यत्वे चापि विद्यते ॥ ४६ ॥
यथा देवदत्तस्य गौरित्यन्यस्वे षष्ठीव्यपदेशः, तथा वृक्षस्य शाखा द्रव्यस्य गुणा इत्यनानन्यत्वमन्यं च नेच्छंति "तव्विवरीदे हि वा तेसि" मिति पाठांतरं तद्विपरीताभ्यां वा ताभ्यां परस्परसापेक्षानन्यत्वान्यत्वाभ्यां विपरीते निरपेक्षे तद्विपरीते ताभ्यां तद्विपरीताभ्यां वा कृत्वा तेषां द्रव्यगुणानामनन्यत्वान्यत्वे नेच्छन्ति किंतु परस्परमापेक्षत्वेने च्छंतीत्यर्थः । अत्र गाथासूत्रे विशुद्धज्ञानदर्शनस्वभावात्मतत्त्वादन्यत्वरूपा ये विषय कषायःस्तै रहितानां तस्मादेव परमचैतन्यरूपाव परमात्मतत्त्वात् यदनन्यत्वस्वरूपं निर्विकल्प परमाह्लादैकरूप सुखामृतरसास्वादानुभवनं तत्सहितानां व पुरुषाणां यदेव लोकाकाशप्रमिता संख्ये व शुद्ध प्रदेश सह केवलज्ञान दिगुणानामनन्यत्वं तदेवोपादेयनिति भावार्थः ॥ ४५ ॥ इति गुणगुणतोः संक्षेपेग भेदाभेव्याख्यान मुख्यत्वेन गाथात्रयं गतं । err व्यपदेशादयो द्रयगुणानामेकांतेन भिन्नत्वं न साधयंतीति समर्थयति ;ववदेसा संठाणा संखा विसया य व्यपदेशाः संस्थानानि संख्या विषयाश्च होंति भवन्ति ते ते पूर्वोक्तव्यपदेशादयः कति संख्योपेताः बहुगा प्रत्येकं बहवः ते तेसिमणण्णत्ते विज्जते हिमाचल कहीं है और विंध्याचल कहीं है। इसको नामभेद कहते हैं। तथा मिले हुये दुग्धजलको अभेद कहते हैं । परमार्थसे जल जुदा है, दुग्ध जुदा है । लोकव्यवहारसे एक माना जाता है, क्योंकि दुग्ध और जलमें प्रदेशोंकी ही पृथकता है । इसप्रकार लोकव्यबहार कथित गुणगुणी में भेदाभेद नहीं माने, किंतु प्रदेशभेदरहित गुणणीमें कथंचित्प्रकार भेद अभेद परमार्थ दिखाने के लिये कृपावंत आचार्यांने दिखाया है सो भले प्रकार जानना चाहिये ॥ ४५ ॥ आगे व्यपदेश, संस्थान, संख्या, विषय, इन चार भेदोंसे सर्वथा प्रकार द्रव्य और गुणमें भेद दिखाते हैं; - [ तेषां ] उन द्रव्य और गुणोंके [ ते ] जिनसे गुणगुणीमें भेद होता है वे [ व्यपदेशाः ] कथनके भेद और [ संस्थानानि ] आकारभेद [ संख्या ] गणना [ च ] और [ विषयाः ] जिनमें रहें ऐसे आधार भाव, ये चार प्रकारके भेद [ बहुका: ] बहुत प्रकारके [ भवन्ति ]
जो
१ अत्यंत मिनयोः २ मिलितयोः ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |