________________
[ अर्थाः ८२०-९२७ ] श्रीसमयसुन्दरगणिकृता
लाः जाः नो ददते सौख्यम् ॥ ८२०-८२९ ॥ "लंः स्याद् द्रुमशाखायां" इति कालिदासवचनात् लः-द्रुमशाखा तत्र अतन्तिसततं गच्छन्तीति ला:-कपयः हे जाः! नो-न सौख्यं १ असौख्यं वा २ ददते। एवं ले-अम्बरे अटन्तीति लाः-खेटाः । हे ज!-हे जेतृपुरुष! आः इति पादपूरणे । नः-अस्मभ्यं १ अस्माकं २ वा सौख्यं १ असौख्यं वा २ ददते ॥४॥ एवं नः-अस्मभ्यं १ अस्माकं वा.२ ५ ईसौख्यं इसौख्यं २ वा अददत ॥ ४ ॥ सर्वे० ८॥ पूर्व १२ मीलने ॥२०॥ सर्वे० ८२९ ॥
लाः! ज-अनः ददते सौख्यम् ॥ ८३०-८४१॥ (हे) लाः!-हे इन्द्राः !१ हे खेटाः! २ (वा) जानां-जेतृपुरुषाणां अनः-शकटं जानः सौख्यं असौख्यं च ददते ॥ सर्वे० ४॥ एवं जायाः-जनन्या वा अनः-शकटं जानः सौख्यं १ असौख्यं २ च ददते । सम्वोधनपदद्वयं पूर्ववत् ॥८॥ पूर्व ४ मी० १२। सर्वे० ८४१॥१०
ल-अजाः नो ददते सौख्यम् ॥ ८४२-८७७॥ अजन्ति-क्षिपन्तीति अजाः-क्षेपकाः, लस्य-इन्द्रस्य अजा:-क्षेपकाः लाजाः । ये केचन एवंविधाः नः-अस्मभ्यं १ अस्माकं २ वा सौख्यं १ असौख्यं २ वा ददते ॥ ४ ॥ अर्थयोजना स्वयं० । एवं लायाः-लक्ष्म्या अजा:-क्षेपकाः लाजाः-लक्ष्मीतिरस्कारकारिणः पुरुषाः नः-अस्माकं १ अस्मभ्यं २ वा सौख्यं १ असौख्यं २ वा ददते । अर्थयो । पूर्व १५ ४ मी० ८॥ एवं ले-आकाशे अजन्ति-गच्छन्तीति लाजाः-ग्रहाः नः-अस्मभ्यं० इत्यादि । पूर्ववत् ४ कार्याः । पूर्व ८ मी० १२ ॥ एवं लाः-द्रुमशाखाः तासु अजन्ति-गच्छन्तिएकस्याः शाखायाः सकाशात् अन्यस्यां शाखायां कुर्दनेन यान्तीति लाजाः-वानराः नःअस्मभ्यं० इत्यादि ४ कार्याः। पूर्व १२ मी०१६॥ एवं १६ अपि अर्थाः ईसौख्यं १ इसौख्यं वा २ अददत-अदुरित्यर्थः । इत्येवंरीत्या द्विगुणाः कार्या जाताः ॥३२॥ एवं 'ला आदाने' ३० (पा० धा १०५८) इत्युक्तत्वात् लाधातुः । हे जाः! नो-न असौख्यं सौख्यं २ वा ददते इति वैयाकरणानां अवैयाकरणानां च वचनं ॥२॥ एवं राधातुरपि २॥ ४ ॥ पूर्व ३२ मी० ३६ ॥ सर्वेऽपि सङ्कलिताः ॥ ८७७ ॥
ल-अज! अनः ददते सौख्यम् ॥ ८७८-९२७॥ लस्य-इन्द्रस्य अजः-क्षेपकः लाजः १; अथवा लायाः-लक्ष्म्याः अजः-क्षेपकः लाजः २५ २; एवं राजा-कामक्षेपकः ३; एवं राजः-हर्षक्षेपकः ४; रा-रमणी तस्याः अजः-क्षेपकः वा राजः ५, तत्सम्बोधने हे राज! ॥ ५ ॥ अनः-शकटं सौख्यं १ असौख्यं २ वा ददते । ममेति शेषः । अयमर्थः-यो हि कोऽपि इन्द्रमवगणयति तं प्रति कस्यचित् प्रियशकटस्य अप्रियशकटस्य या पुरुषस्योक्तिरियं जाताः ॥१०॥ एवं हे लाज! ५ व्युत्पत्त्यादि पूर्ववत् । , 'ज! भाः' इस्पान्तरेषु । २ 'राया' इति ग-पाठः ।
अर्थ.६
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org