________________
महोपाध्यायमेघविजयगणिकृत
१७. रमलशास्त्र - यद्यपि आ ग्रन्थ मळ्यो नथी परन्तु उपर्युक्त मेचमहोदय' मां तेनो उल्लेख आवे छे. आ ग्रन्थ पण पोताना शिष्य मेरुविजय माटे लख्यो हतो.
८
१८. हस्तसंजीवन - आ ग्रन्थना ५२५ श्लोको छे. ते उपर कर्तानी स्वोपज्ञवृत्ति 'रेखाशास्त्र' नामे छे. आ ग्रंथ हस्तरेखाना विषयमां भारतीय ज्योतिषनुं सप्रमाण सुरेख वर्णन पूरुं पाडे छे, तेनुं बीजुं नाम 'सिद्धज्ञान' पण छे. आ ग्रंथ 'मोहनलालजी ग्रंथमाला'मां प्रगट थयो छे.
१९. उदयदीपिका - आ ग्रंथमां प्रश्न काढवानी पद्धति माटेनुं विशद वर्णन छे. सं० १७५२ मां श्रावक मदनसिंह माटे प्रश्नोत्तररूपे रचेली छे.' आ ग्रन्थ छपायो नथी.
२०. प्रश्नसुन्दरी - आ ग्रंथमां पण प्रश्न काढवानी पद्धतिनुं ट्रंकमां वर्णन छे. आनी प्रशस्तिमां केटलाक ग्रंथोनो रचनाक्रम पण जणाव्यो छे. आ ग्रन्थ प्रगट धयो नथी.
२१. वीसायंत्र विधि - आमां वीसायंत्रनी विधिनुं वर्णन छे. जे पद्मावती स्तोत्रना अन्तर्गत काव्य विवरण पर वृत्ति समान छे. तेमां अर्जुन पताका, विजययंत्र वापरवानी विधि छे. आ सिवाय बीजां केटलांक यंत्र रच्यां होय एम पण जणाय छे. 'आ ग्रन्थ 'महावीर ग्रन्थमाला'मां प्रगट थयो छे.
१ "नत्वाऽर्हन्तं पार्श्वभास्वद्रूपं शतेश्वरस्थितम् । श्रीश्राद्धमदनात् सिंहे धर्मलाभः प्रतन्यते ॥ १ ॥ कृपामूलेऽर्हतां धर्मे श्रीमेघविजयोदयः । गवां रसप्रसारेण भूयाद् जीवनसंपदे ॥ ३ ॥
- उदयदीपिका, प्रारम्भ ।
२ "चर्याऽसौ प्रश्नसुन्दर्या धुर्या माधुर्यशालिनाम् । व्यानके नीनुकार्या (?) धार्या वार्यादिभिः श्रिये ॥ १ ॥ प्रेष्यस्तपागणपतेर्विजयप्रभाख्यसूरीशितुः कविकृपाविजयस्य शिष्यः ।
चक्रे विचार्य रचनां साऽस्तु नित्या भोगश्रिये समनुयोजितधर्मलाभात् ॥ २ ॥
सूर्याचन्द्रमसौ यावद् यावन्मेरुमहीधरः । श्रीप्रश्नसुन्दरीसिद्ध्यै तावत् त्रिपुरसुन्दरी ॥ ३ ॥ पद्मावती नागलोके मध्यलोके प्रभावती । श्रुतदेवीश्वरी तूर्द्ध्वलोके त्रिपुरसुन्दरी ॥ ४ ॥
तद् मुस्त (?) मेघविजयैः वत्वकैः ( वाचकैः ) प्रश्नसुन्दरी । विहिता धर्मलाभेन कूरता गक्तंती ( मक्षतीं ) श्रियाः ॥ ५ ॥ आयं सामुद्रिकं नाम्ना द्वितीयं लोकविश्रुतम् । सूक्ष्माक्षरं तृतीयं स्यात् तुर्थं त्रिपुरसुन्दरी ॥ ६ ॥ पद्मावत्यभिधानामं शुद्धं प्रकरणं स्मृतम् । पञ्चमं पचमैर्वाच्यं संशोध्याधिकधीधनैः” ॥ ७ ॥
- प्रश्नसुन्दरी, प्रान्तप्रशस्ति ( आचार्य श्रीक्षमाभद्रसूरिपासेधी प्राप्त ) ।
३ " श्री मेघविजयः प्राप्तोपाध्यायपदविश्रुतः । भूविश्वेत्यादिकाव्यस्य व्याख्यानं चकृवानिदम्” ॥ १ ॥ विजययन्त्रप्रभावे -
४ “एवं शकुनखेटानां स्थानाद् विंशतियन्त्रकम् । निश्चितं मेघविजयश्रिया विभववृद्धिदम्” ॥ २१ ॥ • अर्द्धपदेन विंशयन्त्र व्यवस्था -
"प्राचीनानुचाने त्रिभागदानादि है कशेषेऽपि । कृतगुणयन्त्रं रचितं खवाणहयन्त्रं द्वये शेषे” ॥ २ ॥ " तन्मार्गानुगतधियोपाध्याय पदस्थ मेघविजयेन । विहरज्जिनयन्त्रमिह स्फुटीकृतं विजयकरम् " ॥ ३ ॥ "रेफस्य व्यञ्जनलेनैकोनले पश्च वा स्थिताः । अहंपदाद् विंशयन्त्रं मेघादिविजयोदितम् ॥ १२ ॥ पद्मावतीस्तवने कथितविंशतियन्त्र प्रतिष्ठा -
" वाचके में घविजयै विंशद्यन्त्र सुसूत्रितम् । श्रीवीर- पार्श्वयत्पद्मानुभावादस्तु सिद्धिदम्” ॥ विजययन्त्राष्टमगत्या यवनमतविंशतियन्त्र प्रतिष्ठा -
"देव्या पद्मावत्या भगवत्या स्वमकथितयन्त्रस्य । संवादार्थं विवृतं वाचक मेघादि विजयेन" ॥ १० ॥ "तपागच्छेशसूरीशविजयप्रभसेवकः । कृपादिविजयधीराणां शिष्योऽर्हच्छासनप्रिये” ॥ ४९ ॥
- अनुभूत सिद्ध विशादिकल्पसंग्रह ।
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org