________________
-२.३०
विदिओ उदेसी
[१५
चदुगुणसूहि भजिदं जीवावगं पुणो वि इसुसहिद । परिमंडलखेसस्स दु विक्खम होइ णायब्वं ॥२६ उग्गादेहि विहणं उग्गाढचरकएहि अब्भत्थं । दीवस्स दु विक्खंभं जीवाकरणी वियाणाहि॥ २७ छरचेव य इसुवग्गं जीवाकरणाजुदं तु जं लद्धं । णेया तं धणुकरणी उष्टुिं जिणवरिंदेहि ॥२८ जीवावग्गविसोधियधणुवग्गादो वेज्ज जं सेसं । बारसदलेहिं भजिदे इसुकरणी तं वियाणाहि ॥ २९ भणुगुरुचावविसेसं सेसं दलिउण हवइ जं लखें। बोद्धब्वा पस्सभुजा सम्वधणूणं विणिहिट्टा ॥३.
१९
चौगुणे बाणसे भाजित जीवाके वर्गमें पुनः बाणके मिलानेपर वृत्त क्षेत्रका विष्कम्भ जानना चाहिये ॥२६॥ उदाहरण- (१) भरत क्षेत्रका विष्कम्भ '१११°; उसकी जीवाका वर्ग ७५ ६००००००००,७५६०००००००० : (१९९०°- ४ + २००० = १२००००= १००००० यो. जम्बू द्वीपका विस्तार । (२) हैमवत क्षेत्रका विष्कम्भ ७०.., जीवाका वर्ग ५१ २ ४ ० १९:००.. : ५९ २४०००० ० ० ० ० * ( ७००.० x १ ) + ५०००० = १. १०००००=१००००० यो. वृत्त क्षेत्र जम्बू दीपका विस्तार ।
अवगाह अर्थात् बाणसे रहित द्वीपके विष्कम्भको चौगुणे बाणसे गुणा करनेपर जीवा वर्गका प्रमाण जानना चाहिये ॥ २७ ॥ उदाहरण- जम्बू द्वीपका विष्कम्भ १९०००००, हैमवत क्षेत्रका बाण ७००००, १९००००० - १६° x ( १९° ४४ )= ५१ २ १०००००००० हैमवत क्षेत्रकी जीवाका वर्ग ।
छहगुणे बाणके वर्गको जीवाके वर्गमें मिलानेपर जो प्राप्त हो उतना जिनेन्द्र देवने धनुषके वर्गका प्रमाण कहा है ॥ २८ ॥ उदाहरण- हैमवत क्षेत्रकी जीवाका वर्ग ५१२ ४००००००००; उसका बाण "१०००, ५१२ ४०००००००० + ( १९९० x ६) = ५४ १८०००००००० हैमवत क्षेत्रके धनुषका वर्ग।
धनुषके वर्ग से जीवाके वर्गको घटाकर जो शेष रहे उसमें बारहके दल अर्थात् छहका भाग देनेपर बाणके वर्गका प्रमाण जानना चाहिये ॥२९॥ उदाहरण-हैमवत क्षेत्रके धनुषका वर्ग ५४ १८०००००००० ; उसकी जीवाका वर्ग ५१२ ४००००००००, ५४ १८०००००००० - ५१ २ ४०००००००० * १२ = ४ ९०००००००० हैमवत क्षेत्रके बाणका वर्ग ।
___ अणु अर्थात् छोटे चापको बड़े चापमेंसे घटाकर शेषको आधा करनेपर जो प्राप्त हो उसे सब धनुषोंकी पार्श्वभुजा निर्दिष्ट की गई समझना चाहिये ॥ ३० ॥ उदाहरण- दक्षिण भरतका चाप ९७६६११ विजयाका चाप १०७४३१५, १०७४३१५- ९७६६११ ९७७१३ , ९७७१ २ = ४८८३ विजयाप्रकी पार्श्वभुजा ।
३६५
१ उश खेतस्स वि विक्क्षम. २ उश जिनवरेहिंव ३ उश पस्सम्जवा, पब पस्समुचा.
Jain Education International
www.jainelibrary.org
ication International
For Private & Personal Use Only
