SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 74
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ 52 पशु बलि की कुप्रथा भी अनेक देशों से उठ गई, मूढ़ताओं एवं पाखण्डों से लोगों को छुटकारा मिला और लोग सत्य धर्म के अनुयायी बने । जब भ. महावीर के जीवन के केवल दो दिन शेष रह गये, तब उन्होंने विहार रूप काय-योग की और धर्मोपदेशरूप वचनयोग की क्रियाओं का निरोधकर' पावापुर के बाहिर अवस्थित सरोवर के मध्यवर्ती उच्च स्थान पर पहुँच कर प्रतिमा-योग धारण कर लिया और कार्त्तिक कृष्णा चतुर्दशी की रात्रि के अन्तिम और अमावस्या के प्रभात काल में निर्वाण प्राप्त किया । किन्तु श्वे. मान्यता है कि भ. महावीर पावा-नगरी के राजा हस्तिपाल के रज्जुग सभा भवन में अमावस्या की सारी रात धर्म देशना करते हुए मोक्ष पधारे । कुछ अप्रकाशित ग्रन्थों का परिचय यहां पर भ. महावीर का चरित्र-चित्रण करने वाले कुछ अप्रकाशित संस्कृत, अपभ्रंश और हिन्दी भाषा में रचे गये ग्रन्थों का परिचय देकर तद्-गत विशेषताओं का उल्लेख किया जाता है, जिससे कि पाठक उनसे परिचित हो सकें । ( १ ) असग - कवि - विरचित - श्री वर्धमानचरित जहां तक मेरा अनुसन्धान है, भगवद्-गुणभद्राचार्य के पश्चात् भ. महावीर का चरित-चित्रण करने वालों में असगकवि का प्रथम स्थान है । इन्होंने श्री वर्धमान चरित के अन्त में अपना जो बहुत संक्षिप्त परिचय दिया है, उससे ज्ञात होता है कि इसकी रचना सं. ९१० में भावकीर्त्ति मुनि-नायक के पादमूल में बैठकर चौड देश की वि..ला नगरी में हुई है। ग्रन्थ का परिमाण लगभग तीन हजार श्लोक प्रमाण हैं । प्रशस्ति के अन्तिम श्लोक के अन्तिम चरण से यह भी ज्ञात होता है कि उन्होंने आठ ग्रन्थों की रचना की है । दुःख है कि आज उनके शेष सात ग्रन्थों का कोई पता नहीं है। उनकी ग्रन्थ के अन्त में दी गई प्रशस्ति इस प्रकार है वर्धमान चरित्रं यः प्रव्याख्याति श्रृणोति च । तस्येह परलोकस्य सौख्यं संजायते तराम् ॥१॥ संवत्सरे दशनवोत्तर - वर्षयुक्ते भावादिकीर्तिमुनिनायक - पादमूले । मौद्गल्यपर्वतनिवासवनस्थसम्पत्सछ्राविकाप्रजनिते सति वा ममत्वे ॥२॥ विद्या मया प्रपठितेत्यसगाह्वकेन श्री नाथराज्यमखिलं जनतोपकारि । प्राप्यैव चौडविषये वि.....लानगयौ ग्रन्थाष्टकं च समकारि जिनोपदिष्टम् ॥३॥ इत्यसगकृते वर्धमानचरिते महापुराणोपनिषदि भगवन्निर्वाण गमनो नामाष्टादशः सर्ग समाप्त ॥१८॥ १. षष्ठेन निष्ठितकृतिर्जिनवर्धमानः' । टीका-षष्ठेन दिनद्वयेन परिसंख्याते आयुषि सति निष्ठितकृतिः निष्ठिता विनष्टा कृति : द्रव्य मनोवाक्कायक्रिया यस्यासौ निष्ठितकृति, जिनवर्धमानः । (पूज्यपादकृत सं. निर्वाण-भक्ति श्लो. २६) २. पावापुरस्य बहिरुन्नतभूमिदेशे पद्मोत्पलाकुलवतां सरसां हि मध्ये । श्रीवर्धमानजिनदेव इतिप्रतीतो निर्वाणमाप भगवान् प्रविधूतपाप्मा ॥ ३. देखो - पं. कल्याणविजयगणि-लिखित 'श्रमण भगवान् महावीर' Jain Education International For Private & Personal Use Only (सं. निर्वाण भक्ति, श्लो. २४) (पृ. २०६ - २०७ ) www.jainelibrary.org
SR No.002761
Book TitleVirodaya Mahakavya
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherGyansagar Vagarth Vimarsh Kendra Byavar
Publication Year1996
Total Pages388
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size19 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy