________________
तृतीयस्याध्यायस्य प्रथममाह्निकम् ।
असन् सन्दिग्धश्वान पदेशः । ३ । १ । ११ ।
असनू, यः पेक्षे नास्ति, तेनार्थादसन् असिद्ध इत्यर्थः, सन्दिग्धश्वान पदेशः सन्धिग्धोऽनैकान्तिक इत्यर्थः ।
उदाहरणमाह
विषाणी तस्मादश्वो विषाणी तस्माद् गौरिति च । ३ । १ । १२ ।
' अयं पदार्थोऽश्वः ' इति साध्ये विषाणित्वं विरुद्धम्, अश्वविपर्ययेण विषाणित्वस्य व्याप्तेः । ' अयं पदार्थो गौः' इति साध्ये विष णित्वमनैकान्तिकम्, साध्यविपर्ययाभ्यां व्याप्तत्वात् । चशब्दोऽनुक्तसमुच्चयार्थः, 'शशो विषाणी' इति साध्येऽसिद्धं विषाणित्वम्, पक्षेऽवर्तमानत्वात् । प्रसङ्गादेतदुक्तम् ।
किञ्च,
॥ तृतीयस्याद्यमाह्निकम् ॥
Jain Education International
२७
।
आत्मेन्द्रियमनोऽर्थसन्निकर्षाद् यन्निष्पद्यते तदन्यत् । ३ । १ । १३ । चतुष्टयसन्निकर्षाद् यदुत्पद्यते ज्ञानाख्यं कार्यं तदन्यद् हेत्वन्तरमात्मज्ञापकमस्तीति । ज्ञानस्य समवायिकारणापेक्षित्वं कार्यत्वाद् घटवत् ।
प्रवृतिनिवृत्ती च प्रत्यगात्मनि दृष्टे परत्र लिँङ्गमिति । ३ । १ । १४ । प्रत्यगात्मेति शरीरम् | शरीरे प्रवृत्तिनिवृत्ती दृष्ट आत्मानमनुमापयतः । शरीरं 15 प्रयत्नवता अधिष्ठितं हिताहितप्रवृत्तिनिवृत्तिमत्त्वाद् घटवत् ।
For Private & Personal Use Only
5
66
देशोऽसन् सन्दिग्धश्व' मि. । प्रमाणसमुच्चयवृत्ति. T1 पृ० ६५, T± पृ० १४८६ । * एतदेवाह सूत्रकारः - अप्रसिद्धोऽनपदेशोऽसन् सन्दिग्धश्च' इति । " - प्रशस्तपादभाष्य । “ एतदेवाह सूत्रकारः - अप्रसिद्धोऽनपदेशोऽसन् सन्दिग्धश्चेति । अप्रसिद्धोऽनपदेश इति विरुद्धावरोधः, तस्य सपक्षेऽप्रसिद्धत्वात् । असन्नित्यसिद्धः, तस्य पक्षधर्मत्वेनासत्त्वात् । सन्दिग्धश्चानपदेश 20 इत्यनैकान्तिकसंग्रहः । ”– व्यो. पृ० ५६९ ।
१ परो नास्ति O P । २ लिङ्गम् । तृतीयस्य प्रथममाह्निकम् PS. । दृश्यतां पृ० १० टि० २ |
10
www.jainelibrary.org
