________________
बन्द्रमन्दविरचितवृत्यलकृते वैशेषिकसूत्रे । द्रव्याणि । अतो वायोरेव स्पर्शः। 'अस्मद्विशिष्टानाम्' इति पूजायां बहुवचनम् । स कथं ज्ञायत इत्युच्यते
प्रत्यक्षपूर्वकत्वात् संज्ञाकर्मणः । २ । १ । १९ । प्रत्यक्षेण हि पदार्थमालोचयन्तः संज्ञाः प्रणयन्ति, दृष्टं च दारकस्य नामकरणे, 5 प्रणीताश्चेमाः खलु संज्ञाः, तस्मान्मन्यामहे – अस्ति भगवानस्मद्विशिष्टो योऽस्मदादिपरोक्षाणामपि भावानां प्रत्यक्षदर्शी येनेदं संज्ञादि प्रणीतमिति । - निष्क्रमणं प्रवेशनमित्याकाशस्य लिङ्गम् । २ । १ । २० ।
यदेतद् निष्क्रमणं प्रवेशनं च पुरुषस्य द्वारादिना भवति न भित्त्यादौ तदाकाशकृतम् , अतो निष्क्रमणप्रवेशने आकाशस्य लिङ्गमिति । मूर्ताभावो ह्याकाशम् । 10 तन्न,
तदलिङ्गमेकद्रव्यवत्त्वात् कर्मणः । २ । १ । २१ । निष्क्रमणादि कर्म पुरुषे वर्तमानम् 'एकद्रव्यं कर्म' इत्युक्तत्वानिष्क्रियत्वाचाकाशस्य आकाशावृत्ति कथं तद् गमयेदसम्बन्धात् ।
यथा लोष्टवृत्ति पतनं गुरुत्वस्य लिङ्गमेवं पुरुषवृत्ति निष्क्रमणमा काशस्य लिङ्गमिति 15 चेत्, न,
कारणान्तरानुक्लप्तिवैधाच्च । २ । १ । २२ । गुरुत्वं कर्मणोऽसमवायिकारणमुक्तम् , तदनुमीयताम् , न त्वाकाशस्यासमवायिकारणत्वं युज्यते नित्यत्वद्रव्यत्वानाश्रितत्वैराकाशस्य गुरुत्वादिना असमवायिकारणेने
वैधात् । 20 यदुक्तं निष्क्रमणं चाकाशकृतत्वाद् द्वारादिना' इति, एतन्न,
संयोगादभावः कर्मणः । २।१ । २३ । भित्त्यादिना स्पर्शवद्रव्येण शरीरादेः कर्माधारस्य संयोगाद् निष्क्रमणं निवर्तते, न त्वाकाशाभावात् , तस्य सर्वगतत्वात् तत्रापि भावः,तस्माच्छन्द लिङ्गमेवाकाशम् ।
१द्रव्यत्वात् कर्म गः 0. मि. उ.। २'तत्वेनाकाशस्य 0. । ३ वैधर्म्यम् 0.। ४ चाकाश25 कृतत्वाद्वरादिना P.I (चाकाशकृतं द्वारादिना ?)।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
