Vaisheshika Sutram

SR No.: 002759
Original Sutra Author: N/A
Author: Jambuvijay
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra
Publication Year: 1961
Total Pages: 360
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari, Ritual_text, & Ritual
File Size: 19 MB

Page 297

अथ वृद्धिपत्रकम् । अस्मिन् ग्रन्थे 'o. P. PS. मध्ये ये सूत्रपाठभेदास्ते तत्र तत्र टिप्पनेपूपदर्शिताः । तथाप्यम्मदनवधानाद् येऽवशिष्टाः प्रमार्जनीया वा पाठभेदास्तेऽत्रोपदश्यन्ते । कतिपयानां सूत्राणां ग्रन्थान्तरेषुद्धतेन सूत्रपाठेन सह तुलना चात्रोपदर्शयिष्यते । विशिष्टा अवशिष्टा वा 0.P.PS. सूत्रपाठभेदाः
5 ......सवयाः परिमाणानि...PS. ....सङ्ख्या परिमाणानि ......0. P. १ । १ । ५।- असमवायात् सामान्य कार्य कर्म न विद्यते PS., असमवायात् सामान्यं कर्म कार्य न विद्यते O.P. १ । १ । २४ । - सामान्यविशेषाभावेन च १।२ । १५' PS. मध्ये नास्ति । -त्रपुसीसलोहरजतसुवर्णानां च तैजसानाममग्निसंयोगाद् द्रवताद्भिः सामान्यम् २ । १ । ७ PS. । अचाक्षुषत्वान्न प्रत्यक्षस्य गुणस्य 10 सतोऽपवर्गः कर्मभिः साधर्म्यम् P3., अचाक्षुषत्वाच्च न कर्म गुणस्य सतोऽपवर्गः कर्मभिः साधर्म्यम् P. २ । २ । २८-९ । अत्र : अचाक्षुषत्वाच्च प्रत्यक्षस्य न कर्म ' इत्येक सूत्रमपरं तु ' गुणस्य सतोऽपवर्गः कर्मभिः साधर्म्यम् ' इति सूत्रद्वयं चन्द्रानन्दर चित
१ Oriental Instituteसत्कः शारदालिप्यां लिखितश्चन्द्रानन्दर चितवृत्तेरादर्शोऽत्र O. इति ज्ञेयः । मुनिराजश्रीपुण्यवि जयमहोदयसकाशाल्लब्ध आदर्श प्रारम्भे यः केवलो वैशेषिकसूत्र गठः स PS. 15 ज्ञेयः, यस्तु चन्द्रानन्दरचितवृत्यन्तर्गतः सूत्रपाठः सोऽत्र P. वेदितव्यः । दृश्यतां प्रस्तावना पृ० १ ॥ २ अयं पाठ आदरणीयो भाति, दृश्यतां तत्वसंग्रहपञ्जिका. पृ. २११, न्यायकुमुदचन्द्रः पृ. २७३ ।। ३ मि.वृत्तावुपस्कारे चायमे पाठः ॥ ४ अचाक्षुषत्वान्न कर्म...0. ॥ ५ मि. उ. अनुसारेगाप्ययं पाठः समर्थ्यते, दृश्यतां पृ. २१ टि. २ । तुलना-“आकाशस्य गुणः शब्द इति कगभुङ्मतम् , एकद्रव्यवत्वाद् , एकेनाश्रयद्रव्येग द्रव्यवत्त्वमेकद्रव्यवत्त्वम्, अथवा एकं च तद् द्रव्यं चेत्येकद्रव्यम् , 20 तदस्याश्रयोऽस्तीत्येकद्रव्यवान् , तद्भाव एकद्रव्यवत्वं, तस्मादेकद्रव्यवत्त्वान्न द्रव्यम्, न च कर्माचाक्षुषप्रत्यक्षत्वात्, अतः परिशेषाद् गुगः, स च क्षणिकः प्रागू चोचारणात, सत्त्वे लिङ्गा. भावात्, कारगसामग्र्याः प्रागभूतात्मलाभात् , शब्दाभिव्यञ्जकवस्त्वभावात् , सति चाभिव्यञ्जके कारणतो विकारो न स्यात् , नहि घटस्य प्रदीपादिदिव्यमणिव्यञ्जकसन्निधाने परिमाणानुविधानं दृष्टम् , तावानेव हि घटोऽभिव्यञ्ज कमेदे सत्यपि, अयं तु अल्पमध्यादिभेद उपलभ्यते, तथा भेर्यादिसंयोगान्निष्पत्तेर्वेणुपर्वविभागाच्छब्दाच्च शब्दनिष्पत्तेः वीचिपन्तानवत् , न चायं विशेषगुणः स्पर्शवतां द्रव्यामां भूजलानलानिलांनामकार गगुणपूर्वत्वात् , यथा शुचौ शङ्ख कारगगुणपूर्व धवलं रूपमालक्ष्यते, विनष्टेऽपि तस्मिन् जलजे तथालझगमेव रूपं शकलेषु गृह्यते, न त्वे मेर्या देशब्दाः प्रध्वस्तेषु मेर्यादिषु तदवयवेधूपलभ्यन्ते शरीरे वा सामश्लोकादिशब्दाः शरीरावयवे वो पलक्ष्यन्ते, तस्मान्न कारणगुणपूर्वः शब्दः, तथा यदि स्पर्शवतो। गुगः स्यात् शब्दस्ततो यावत् तानि स्पर्शद्रव्याणि तावद् भवेद् रूपादिवत् , न चैवमुपपद्यते, तस्माद. 30