Page Text
________________
सप्तमं परिशिष्टम् ।
२१७
यथा पूर्ववच्छेषवच्च न युक्तं तथा सामान्याद् दृष्टमप्येवम् । तदपि कारण कार्य सम्बन्धादेवातिपरोक्षभूते विषयेऽनुमापकत्वात् ।
सर्वत्राप्यनुमेय ज्ञानस्य प्रमाणत्वात् प्रमेये फैलमन्यन्न लभ्यते । न हि निष्फलं प्रमाणं युक्तम्, कॅरणस्य कर्मणि व्यापारेण फलवच्चात् ।
5
लिङ्गज्ञानं प्रमाणं चेत् । स्यादेतत्-लिङ्गज्ञानं प्रमाणमनुमेयज्ञानं फलमिति । तदपि न [ युक्तम्, तच्च v] विषय मेदात् । न हि विषयान्तरे प्रमाण भवति, अन्यत्र फलं भवति' इति पूर्वमुक्तम् । लिङ्गज्ञानस्य प्रमाणत्वे व्यपदेशो न सिध्यति । योऽनुमाने पूर्ववच्छेषवदिति' लिङ्गिनो व्यपदेशः स न सिध्यति, अनुमानस्य लिङ्गविषयत्वात् ।
"
यच्च पूर्ववद् [ अनुमानम् V] एव त्रिविधं त्रैकाल्यग्रहणात् ' इत्यवधारणं [ अपि ] न युक्तम्, यस्मात् सर्वं त्रिकालविषयम् । सर्वमनुमानं त्रिकालमुच्यते । तंत्र 'इ'कारेण सम्बन्धनिर्देशाभावात् त्रिविधमनुमानमिति न युज्यते | PSV C. ed. D. ed. N. ed. पृ० ३२-३३b। PSV N. ed.
पृ० ११७-११८ ॥
विशाला मलवती टीका ।
नैयायिकानामपीत्यादि ।.... तत्पूर्वक मित्यादि...। यस्य पूर्व प्रत्यक्षेण लिनिलिङ्गिनौ प्रसिद्धों तत्सम्बन्धो वा तस्यैवोत्तरकालं लिङ्गमात्रदर्शनेन लिङ्गी अनुमेय इति तत् प्रत्यक्षपूर्वकं भवति । पूर्वेण तुल्यं पूर्ववत् । यथा सम्बन्धकाले प्रत्यक्षेण वस्तु
Jain Education International
Lo
१ ' तच्च ' इत्यपि पाठोsत्र भवेत् । दे° यडू° PSV. VI. । तदपि कारणकार्य सम्बन्धादेवातिपरोक्षभूतस्य कर्मगो मानमुच्यते इति V । २ दृश्यतां पृ० २१५ टि० ५ ॥ ३ कारकस्य 20 कर्मणि व्यापारेण फलवत्वात् V ॥ ४ 'विषयान्तरे प्रमाणभावोऽन्यत्र फलभावो नास्तीति पूर्वमुक्तम् ' इत्यपि पाठः स्यात् ।। ५ दृश्यतां पृ० २१५ टि० ६ ।। ६ लिङ्गस्य व्यपदेशोऽयं न सिध्यति K लिङ्गिनो विभागः स न सिध्यति V॥ ७ सर्वमनुमानं त्रिकालविषयं वर्तते ' त्रिकालम् ' इति वचनात् V । दृश्यतां पृ० २१५ टि० ७ ॥ ८ तत्र 'इव:' इति पक्षे सम्बन्धनिर्देशाभात् त्रिविधमनुमानं न युज्यते V॥ ९ अतः परं PSV मध्ये ' दे' ल° दे° त° बुडि° जैस्° सु° दुपग्° क्यङ्° 25 ब्कंगू° प ं यिन्° नो '=' तत्र इवोऽप्यनुमाने निषिद्ध:' इति ' तत्र इवानुमानमपि निषिद्धम् ' इति वाऽधिकः पाठो दृश्यते । विशालामलवत्यां तु ' तत्रेवोऽपि नास्ति ' इति तत्र चेवो न विद्यते ' इति वा प्रतीकरूरः पाठो दृश्यते, अतः तत्र येवो न विद्यते, तत्र इवकारेण सम्बन्धनिर्देशाभावात् त्रिविधमनुमानमिति न युज्यते ' ईदृशः पाठोऽप्यत्र सम्भवेदिति भाति ॥
<
२८
30
For Private & Personal Use Only
15
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002759 |
| Book Title | Vaisheshika Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jambuvijay |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1961 |
| Total Pages | 360 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Ritual_text, & Ritual |
| File Size | 19 MB |