Page Text
________________
नयचक्रान्तर्गताश्चिरन्तनवैशेषिकोल्लेखाः।
१४९ जैनानामेव गौरवं तत्त्वज्ञाः' इति मम च लाघवम् ' अतत्त्वज्ञः' इति त्वयैवं तानविविक्तप्रज्ञान प्रति संवियते गृह्यते । .... अत्राह-नाहं जैनेन्द्रत्वमभ्युपैमि न चाविविक्तप्रज्ञान प्रति संवृणोमि । ननु मया विगृह्ये वात्र वादः ' सदसतोधात् कार्य सदसत्ता न' [वै० सू० १ । १ । १२ ] इत्यनेन सूत्रेण । स पुनर्वादः सिद्धार्थ सुतमतावलम्बिनं सदसदैकात्म्यवादिनं त्वामेवो- 5 द्दिश्य । यदुच्यते इत्यादि सैद्धार्थीयमतप्रदर्शनार्थः पूर्वपक्षः ।-पृ० ४८९-४९०.
[ मूलम्-] यत्तूक्तं 'पूर्वदोषपापीयस्त्वाद् न । तद्यथा-तत्र हि...हेतू. पादानक्रियानियमाभावः, अस्मिन् पुनः सदसत्कार्यपक्षे द्विदोपता पापीयसी' इति । तन्न, परिहतपर्वदोषत्वात् । -पृ० ४९५.
[वृत्तिः- ] इदानी स्याद्वादे परोक्तान् दोषान् परिहतुकाम आह-यत्तुक्त- 10 मित्यादि । टीकायां प्रशस्तमतौ स्याद्वादिनं प्रति — पूर्वदोषपापीयस्त्वाद् न ' इत्युक्ती दोषो । तत्र सदसत्कार्यपक्षयोः सायवैशेषिकेष्टयोर्यथासङ्ख्यं क्रियानुपपत्त्युपादाननियमाभावदोषो । यथोक्तम् -' उपादाननियमस्यासति सति च क्रियाया अभावप्रसङ्गात् सदसत् कार्यम् ' इति दोषद्वयं ब्रुवतो जैनस्य पूर्वदोपपापीयस्वं किलेत्थमुच्यते [वै० सू० प्रशस्तमतिटीका ] । तद्यथा-तत्र हीत्यादि ........ । अस्मिन् पुनः सद- 15 सत्कार्यपक्षे द्विदोषता पापीयसी..... । अत्र आचार्य आह-तन्न, परिहतपूर्वदोपत्वात्... .. । -पृ० ४८५.
[ मूलम् -- ] यत्तूच्यते-सदसतोर्वैधात् कार्ये सदसत्ता न [ वै० सू० ९ । १ । १२ ], सदसच्छब्दयोर्विरोधादे कस्मिन्नेव कार्ये सदसच्छब्दयोरेकाधिकरणभावेन प्रयोगो नास्ति, 'सदेवासत्' इत्यनुसन्धानं नास्त्येकाधिकरण भावेन इति सप्तम्यभिधानेन 20 दर्शयति [ वै० सू० कटन्दी ] । एतदपि न किश्चित्... .. । यदप्युक्तम्आपेक्षिकं सदसत्त्वम् , प्रागुत्पत्तेर्मुदात्मना सत् कार्य घटात्मना चासत् । निष्पन्नेऽपि घटे मृत्त्वदर्शनाद् मृदुपादानोपपत्तिः, घटात्मना चासत्त्वाद् घटार्थक्रियोपपत्तिरित्येवं किल आहेत आह । अत्रोत्तरम् न, असत्कार्यस्वसिद्धेः । एवं तर्हि मृदात्मनः कर्तव्यस्वाभावाद् घटात्मनः कर्तव्यत्वाइस देव कार्यम् । तस्मान्न पागुत्पत्तेः सदसत् कार्यम् 25 [ वै० पू० कटन्दी ] इति । -अत्र न पूर्वपक्षो नोतरपक्षः सत्यः। को हि नाम सोऽनेकान्तवादी एवं ब्रूयात्-प्रागुत्पतेदात्मना सत् कार्य घटात्मना चास
१ एतदुल्लेखानुसारेण टीकाकृत इव टीकाया अपि प्रशस्तमतिः' इति नाम प्रतिभाति ॥..
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002759 |
| Book Title | Vaisheshika Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jambuvijay |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1961 |
| Total Pages | 360 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Ritual_text, & Ritual |
| File Size | 19 MB |