________________
नवमोऽध्यायः । तत्र
असदिति भूतप्रत्यक्षाभावादू भूतस्मृतेविरोधिप्रत्यक्षत्वाञ्च ज्ञानम् । ९।६।
प्रध्वंसासति 'असत्' इति ज्ञानं भूतस्य वस्तुनः पूर्ववदिदानी दर्शनाभावात् तस्य च भूतस्य वस्तुनः स्मरणाद् विरोधिनश्च कपालादेर्ग्रहणाद् विनाशं परिकल्प्योत्पद्यते, 5 अन्यथा तत् कथमिव न दृश्येत तथात्वस्याविशेषात् । प्रागभावे तु
तथा[5]भावे भावप्रत्यक्षत्वाच्च । ९।७। मृत्पिण्डावस्थायां प्रागभावे घटविषयं प्रत्यक्षज्ञानं नाभूत् , इदानीं तु घटविषयं विरुद्ध विज्ञानमुदभूत् , स्मर्यते चाभावावस्था, तस्मादिदानीमयं भावः समभूत् पूर्व- 10 मस्याभाव एव चौसीदिति प्रागभावे 'असत्' इति निश्चयज्ञानम् ।
एतेनाघटोऽगौरधर्मश्च व्याख्यातः । ९।८। यदा हि स्थाल्यां घट इत्युत्पन्न विज्ञानस्य कारणान्तरतः सम्यक्प्रत्यय उत्पद्यते 'नायं घटः, स्थालीयम्' इति तदपि घटप्रत्ययस्याभावात् तस्य च स्मरणाद् विरुद्धस्य च स्थाल्यादेर्दर्शनाद् बोद्धव्यम् । एवमश्वे ' अगौः' इति । तथा सामान्यतो दर्शनाद् 15 रात्रिस्नानादेर्धर्मत्वे सम्भाविते 'अधर्मः' इत्युत्पद्यत इति चेतनाचेतनातीन्द्रियभेदेनो. दाहरणत्रयम् ।
अभूतं नास्तीत्यनन्तरम् । ९ । ९ । प्रामध्वंसोपाध्यभावेभ्यो यदत्यन्ताभावरूपं शशविषाणादि तद् 'अभूतम्' 'नास्ति' इति पर्यायशब्दाभ्यामव्यतिरिक्तमुच्यते, नास्य पर्यायशब्दैरान्तरता कथ्यते, अतोऽस्य 20 पर्यायशब्दैरेवोपदर्शन लक्षणम् , नास्य देशकालादिनिषेधः ।
१ भूतस्य प्रत्यक्षाभावाद् 0. । भूतप्रत्ययाभावाद् P.। तुलना-" तदपि घटप्रत्ययस्याभावात् तस्य च स्मरणाद् विरुद्धस्य च स्थाल्यादेदेशनाद् बोद्धव्यम् "-पृ. ६७ पं० १४-१५। २ म ज्ञानम् 0. । ३ अन्यथा कथमिव P.। ४ विशेषः 0.। ५ आसीदिति प्रागभावमसदिति निश्चयज्ञानम् 0.। ६ एतत् सूत्रं यावदेव मि. पुस्तकम् । ७ यथाहि P.। ८ कारणान्तरितसम्यक्प्र° P.। 25 ९ मश्वो[s]गौरिति 0.। १० शब्दाभ्यां चाव्यति ०.।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
