Vaisheshika Sutram

SR No.: 002759
Original Sutra Author: N/A
Author: Jambuvijay
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra
Publication Year: 1961
Total Pages: 360
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari, Ritual_text, & Ritual
File Size: 19 MB

Page 110

पञ्चमस्याध्यायस्य द्वितीयमाह्निकम् । आध्यास्मिकेषु तत्सम्बद्धेषु च कर्माण्युक्त्वा महाभूतकर्माणि व्याचष्टेनोदनादभिघातात् संयुक्तसंयोगाच पृथिव्यां कर्म । ५।२।१।
समस्तान व्यस्ताश्च गुरुत्वद्रवत्ववेगप्रयत्नानपेक्षमाणो यः संयोगविशेषो नोदनात् 5 प्रेरणादविभागहेतोः कर्मणः कारणं [ तद् ! ] नोदनम् , तथाहि-पादादिभिर्नुद्यमानायां
पताख्यायां पृथिव्यां कर्म जायते । वेगापेक्षोऽभिघातादभिहन्यमानस्य विभागहेतोः कर्मणः कारणं संयोगोऽभिघातः, तथाहि-रथादिभिरभिघातात् पृथिव्ये कदेशेषु दृश्यते कर्म । संयुक्तसंयोगाच्च, नुद्यमानाभिहन्यमानाभ्यां च संयक्तेषु भवन्ति कर्माणि ।
____ तद् विशेषेणादृष्टकारितम् । ५ । २ । २। 10 यत् खलु विरुद्धक्रियवायुसंयोगात् सर्वस्यां पृथिव्यां कम्पादि कर्म प्रजानां शुभा. शुभसूचनायोत्पद्यते तत् सर्वेषामेव शुभाशुभसूचनाद् विशेषेणादृष्ट कारितम् ।
अपां संयोगाभावे गुरुत्वात् पतनम् । ५ । २ । ३ । विधारकवाय्वभ्रसंयोगाभावेऽपां गुरुत्वात् पतनकर्म भवति ।
तद् विशेषेणादृष्टकारितम् । ५।२।४। 15 सस्यानां समृद्धये विनाशाय वा सर्वजनानामदृष्टेन जनितं पतनकर्म अदृष्टकारितमुच्यते ।
द्रवत्वात् स्यन्दनम् । ५। २।५ ।
१ नोदनाभिघातात् 0. मि. उ.। २ गुरुत्ववेग' 0.। ३ नोदनादविभागहेतोः P. । तुलना-" तत्र नोदनं गुरुत्वद्रवत्ववेग प्रयत्नानपेक्षमाणो यः संयोगविशेषो नोदनमविभागहेतोरेकस्य 20 कर्मगः कारणं तस्माच्चतुर्वपि महाभूतेषु कर्म भवते, यथा पकाख्यायां पृथिव्याम् । वेगापेक्षो यः
संयोगविशेषो विभागहे तोरेकस्य कर्म गः कारणं सोऽभिवातः । तस्मादपि चतुषु महाभूतेषु कर्म भवति यथा पाषागादिषु निष्ठुरे वस्तुन्यभिपतितेषु । तथा पादादिभिर्नुयमानायाम भिहन्यमानायां वा पकाख्यायां पृथिव्यां यः संयोगो नोदनाभिघातयोरन्यतरापेक्ष उभयापेक्षो वा स संयुक्तसंयोगः तस्मादपि पृथिव्यादिषु कर्म भवति । ये च प्रदेशा न नुद्यन्ते नाप्यभिहन्यन्ते तेष्वपि कर्म जायते । " इति प्रशस्तपादभाष्ये कर्मनिरूपणे । ४ नुद्यमानाभिहन्यपरित्यागसंयुक्तेषु 0. । ५ विनाशायात्र सर्व जनाना 0.।