________________
१०२-१०३ ] षड्विंशः सर्गः
१२१७ मानसिकः खेदो यतस्त्वं निर्विचिकित्सको घृणारहितः सन् पापात्मनामपि चिकित्सको व्यथाहरोऽसि ॥१०१॥ भगवन् ! सुभक्तिगङ्गा समुत्तरङ्गा त्ववज्रिहितरङ्गात् । मां वामदेवमारात् पुनातु चातुच्छविस्तारा ॥१०२॥
भगवन्नित्यादि-हे भगवन् ! सुभक्तिर्गुणानुरागरूपा सैव गङ्गा प्रसरणशीलत्वात् सा तवाञी चरणावेव हितं पथ्यं तस्य रङ्गात् स्थानादतुच्छो बहुमानपूर्णो विस्तारो यस्यास्सा मां वामानि वक्रतामाप्तानि यस्येन्द्रियाणि तमारादेव झगित्येव पुनातु । कीदृशी भक्तिगङ्गा? मुदो हर्षस्य तरङ्गो यस्यां सा । वामदेवो महादेवस्यापि नाम, विष्णोश्चरणाभ्यामागता गङ्गा महादेवं पुनातोति लोकोक्तिः ॥१०२॥ संन्यासिनां जगति मृक्षणमेव मूल्यं
शक्रादिजीवनमुपैति च तक्रतुल्यम् । हाच्छाणशं परिवदाम्यपरं त्वशस्य
मेनं सुघोष ! समयस्तव गोरसस्य ॥१०३॥ संन्यासिनामिति-सुन्दरो घोषः शब्दो यस्य स गोपालकश्च तस्य सम्बोधनं तव गोरसस्य वाण्याः सारस्य प्रसिद्धस्य गोरसस्य दुग्धस्य वास्त्येवमीवृक् समयः सिद्धान्तो यत्किल जगति संन्यासिनां त्यागवतां जीवनं तत्तु मुमणं नवनीतमूल्यं ततोऽन्यवच्छक्रादीनां जीवनं यत्तव भक्तावेव व्ययमेति तत्तक्रतुल्यमपरन्तु यज्जीवनं न तु त्यागरूप
जाता है, इस लोकमें उस पुरुषको न तो शारीरिक पीड़ा प्राप्त होती है और न मानसिक पीड़ा, क्योंकि आप पापी जीवोंके भी ग्लानिरहित चिकित्सक-वैद्य हैं, अर्थात् आप अत्यधिक पापी जीवोंका भी उद्धार करने वाले हैं ।।१०१॥
अर्थ-हे भगवन् ! जो हर्षरूपी तरङ्गोंसे सहित है तथा आपके चरणरूपी हितकारी स्थानसे निकलकर बहुतभारी विस्तारको प्राप्त हुई है, ऐसी उत्तम भक्तिरूपी गङ्गा मुझ इन्द्रियविषयाधीन पुरुषको पवित्र करे ॥१०२।।
अर्थ-हे सुघोष ! हे दिव्यध्वनिसे युक्त भगवन् ! ( पक्षमें हे गोपालक !) आपके गोरस-वाणीरूप रसका यह समय-सिद्धान्त है (पक्ष में दुग्धरूप गोरसका यह सार है) कि जगत्में संन्यासियों-मुनियोंका जो जीवन है, वह मृक्षणमक्खनके समान है, इन्द्रादिकका जो जीवन है वह तक ( छांछ ) के तुल्य है और अन्य पुरुषोंका जो अप्रशस्त जीवन है, वह छोक ( कीट ) के समान
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org