________________
८-१० ]
षड्विंशः सर्गः
११७७ ललिता दलिताखिलैनसश्चलिता संकलिताप्यनेकशः । परितोषयितुं प्रजा अभाद् वदनेन्दोरमृतस्नुतिः शुभा ॥८॥ ललितेत्यादि-तदा दलितं नष्टमखिलं सम्पूर्णमेनो दुराचरणं यस्य तस्य वदनं मुखमेवेन्दुश्चन्द्रस्तस्मारिकलानेकशो वारं वारं संकलितापि ललिता दर्शने मनोहरा शुभा मङ्गलरूपाऽमृतस्य स्नुतिर्धारा सा प्रजाः परितोषयितु सुखयितुमेव चलिता विनिर्गताभूदिति । अनुप्रासोऽलंकार उत्प्रेक्षा च ॥८॥
अपकर्षणसन्निकर्षपा हरिपीठे परिपीतसर्षपाः । पुलकाङ्कलका इवोत्थिताः परिवर्धिष्णुतया बभुः सिताः ॥९॥ अपकर्षणेत्यादि-अपकर्षणस्य दुरोहतया कर्षणस्य योऽसौ सम्यनिकर्षः परिहारस्तं पान्ति स्वीकुर्वन्ति ते पोतसर्षपाः सिद्धार्था हरिपोठे मङ्गलसिंहासने निक्षिप्ता ये सिताः श्वेतवर्णास्ते परिवधिष्णुतया वर्द्धनशीलतया पुलकानां रोमाञ्चानामकुल (र) का अशा इवोत्थिता बभुषिरेजुरित्युत्प्रेक्षालंकारोऽनुप्रासश्च ॥९॥
मा म सममाश्रममादिशन् गुरुप्रकृताज्ञानकृताशिषोरुह । शिरसीष्टरसी पुरोहितस्तिलकं नागलिखत्तरामितः ॥१०॥ सममित्यादि-पुरोहितः पुरुषः पुरोधाः स तस्य भविष्यतो राज्ञः शिरसि गुरुणा पित्रा प्रकृता याऽऽज्ञा तथा नभिरन्यलोकः कृता दत्ताशीस्तयो योस्सममेव सहैवाश्रम स्थानमादिशन्निव किलेष्टौ पूजायां रसोऽनुरागो यस्य स पुरोहितः स्त्राक् तवानी शीघ्रमेवेतस्तस्य शिरसि स उरु विशालं तिलकं विशेषकमलिखतरां कृतवानित्युत्प्रेक्षालंका. रोऽनुप्रासश्च ॥१०॥
अर्थ-फेनिल-रीठाका जो सफेद पानी शिरसे बह रहा था, वह ऐसा जान पड़ता था मानों समस्त एनस्-पाप या दुराचरणको नष्ट करनेवाले मुखरूपी चन्द्रमासे अमृतका शुभ एवं मनोहर झरना अनेक बार संकलित होनेपर भी प्रजाको संतुष्ट अथवा सुखो करनेके लिये बह चला हो ॥८॥ ___अर्थ-उस समय दृष्टि-दोष सम्बन्धी हानिके सम्पर्कसे रक्षा करनेवालेबचानेवाले जो पीतसर्षप-पीले सरसों सिंहासनपर बिखेरे गये थे, वे वृद्धि स्वभावके कारण उठे हुए सफेद रोमाञ्चों अथवा माङ्गलिक-यवाङ कुरोंके समान जान पड़ते थे ।।९।। . अर्थ-पूजामें अनुराग रखने वाले पुरोहितने होनहार राजाके मस्तकपर शीघ्र ही जो विशाल तिलक किया था, वह ऐसा जान पड़ता था मानों पिताकी आज्ञा और प्रजाजनोंके माङ्गलिक आशीर्वादोंका सम्मिलित स्थान हो ॥१०॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org