________________
जयोदय-महाकाव्यम्
[ ८-१०
चतुर्गुणीकृत्य जिनालयानसौ सवातनान् विक्षु महाजनाञ्चितान् । जिनश्रियः षोडशकारणानि वै बिर्भात भव्यानि च तानि सर्वदा ||८||
१०८८
चतुर्गुणीकृत्येत्यादि - असौ गिरिश्चतसृषु दिक्षु महाजनेः पूज्यपुरुषेरप्यञ्चितान् पूजितान् जिनालयान् चतुर्गुणीकृत्य सदातनान् शश्वद्वर्तमानांस्तान् वं निश्चयेन सर्वदा तानि सिद्धान्ते प्रसिद्धानि भव्यानि मङ्गलकराणि जिनस्य तीर्थंकरस्य श्रियः शोभायाः षोडशकारणानि दर्शन विशुद्धयादीनि बिर्भात स्वीकरोतीत्यपहनुतिरलंकारः ॥८॥
यदन्तिके द्वौ द्विरदौ विमुञ्चतो जलोरुधारामपि नोलनेषधौ । रवीन्दुबिम्बे द्वयतोऽब्ज दर्पणे वहन्नसौ संलभते रमाकृतिम् ||९||
यदन्तिक इत्यादि -- निषेध एव नेषधो नीलश्च नैषधश्च नीलनेषधौ द्वौ गजदन्तसहितौ तावेव द्विरदो हस्तिनौ जलस्यो रुधारां सरिवाख्यया विमुञ्चतो यदन्तिके यस्य पावें त्यजतः । तथा द्वयत इतस्ततो रवीन्दुबिम्बे सूर्यबिम्बं चन्द्रबिम्बं च ते अजदर्पणे अब्जं कमलं दर्पणमादर्शस्ते वहन् असौ सुमेरू रमाया लक्ष्म्या आकृति संलभते ||९|| तथैव सव्येतरनील नैषधः सटायमानो परम्परः परम् । गिरिः सनीलाम्बर पीतवाससो विरञ्चिपुत्रस्य बिभर्ति सच्छविम् ॥१०॥ तथैवेत्यादि -- सव्यो वामश्च तदितरो दक्षिणश्च सव्येतरौ नीलश्च नैषधश्च तौ, सव्येतरौ नीलनेषधौ यस्य सोऽयं गिरिस्तथा सटायमाना सटा जटा इव दृश्यमानोडूनां नक्षत्राणां परम्परा यस्य सः, नीलाम्बरो बलभद्रः पीतवासाः श्रीकृष्णस्ताभ्यां सहितस्य विरञ्चिपुत्रस्य नारदस्य सच्छवि बिर्भात स्वीकरोतीत्युपमालंकारः ॥ १०॥
बीच लक्ष्मीके आसन - कमलके समान आचरण करता है-जान पड़ता है ॥७॥
अर्थ - वह मेरुपर्वत चारों दिशाओं में पूज्य पुरुषोंसे भी पूजित सोलह शाश्वतिक जिनालयोंको क्या धारण करता है, तीर्थंकर प्रकृतिके बन्धकी कारणभूत प्रसिद्ध एवं मङ्गलकारी सोलह भावनाओं को ही निश्चयसे सदा धारण करता है॥८॥
अर्थ - नील और निषध पर्वतरूपी दो हाथी जिसके समीप नदियोंके बहाने जलकी मोटी धारा छोड़ रहे हैं तथा जो दोनों ओर सूर्य और चन्द्र बिम्बरूपी कमल एवं दर्पणको धारण कर रहा है, ऐसा वह सुमेरु लक्ष्मीकी आकृतिको प्राप्त हो रहा था ॥ ९ ॥
अर्थ - जिसके वाम और दक्षिण भागकी ओर नील नथा निषध पर्वत विद्यमान हैं एवं सटा - जटाओंके समान जिसके समीप नक्षत्रोंकी परम्परा विखर • रही है, ऐसा वह सुमेरु पर्वत नीलाम्बर - नीलवस्त्रधारी बलभद्र और पीताम्बर
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org