________________
जयोदय- महाकाव्यम्
[ ३-५
जयोऽर्द्धयुक्ते कृतवान् गमं समं समन्तरीपद्वितये तयेहितः । हितस्य वेत्ता प्रियया नयानतिर्नाति स तीर्थेषु निजां समर्जयन् ||३||
१०८६
जय इत्यादि --जयो नाम नृपः स हितस्य वेत्ता स्वशुभसंवेदकस्तथा नयस्य नीतेरानतिः स्वीकृतिर्यस्य स नोतिमान् तया प्रियया सुलोचनयेहितो वाञ्छितोऽतस्तया समं सार्द्धमेवार्द्धयुक्ते समन्तरी पद्वितये द्वीपद्वये तीर्थेषु समादरणीयस्थानेषु निजांनति समर्जयन्नमस्कारं कुर्वन् गमं पर्यटनं कृतवान् । सिंहावलोकनो नामानुप्रासोऽलंकारः ॥३॥ विहायसाऽसौ विहरन् महाशयः शयद्वयं संकलयँश्च सावलः । बलप्रभुश्चैत्यनिकेतनं प्रति प्रतिस्थितो मेरुगिरिं विभाविहा ॥४॥
विहायसेत्यादि - विभाविनोऽरीन् हन्ति स विभाविहा, अबलया स्त्रिया सहितस्साबलो बलप्रभुः सेनापतिर्जयकुमारो महाशयो विहायसा गमनेन विहरन् विहारं कुर्वश्चेत्यानामहं दिजम्बानां निकेतनं स्थानं प्रतिशययोर्हस्तयोर्द्वयं संकलयन मुकुलीकुर्वन् मेरुगिर देवाचलं प्रति प्रतिष्ठितस्तमुद्दिश्य प्रचचाल । पूर्वोक्त एवानुप्रासोऽलंकारः ॥४॥
परीतपीताम्बरलप्त वेहरुक
करद्वयीप्रापितचक्रकम्बुकः । विराजते विष्णुरिवाजतेजसा गिरी रवीन्दू द्वयतः स उद्वहन् ॥५॥ परीतेत्यादि- - स गिरिर्न जायते समुत्पद्यत इत्यज इति स्वकीयेन तेजसा द्वयत इतश्च ततश्च रविश्चेन्दुश्च तौ स उद्वहन् संधारयन् सन् परीतं परि समन्तावितं वेष्टितं यत् पीताम्बरं ततो लुप्ता संगुप्ता बेहस्य रुक् कान्तिर्यस्य स तथा च करद्वय्या प्रापितौ च
समीचीन जघनस्थली - नितम्बादि प्रदेशों में ) इच्छानुसार लीलापूर्वक रमण करते थे- सुखानुभव करते थे ॥२॥
अर्थ - जो सुलोचनाके द्वारा वाञ्छित थे, अर्थात् जिन्हें सुलोचना चाहती थी, जो हितके वेत्ता थे, जिन्होंने नय-नीतिको स्वीकृत किया था तथा जो तीर्थस्थानों में नमस्कार करते थे, ऐसे जयकुमारने सुलोचनाके साथ अढ़ाई द्वीपमें भ्रमण किया था ||३||
अर्थ -- विभाविहा- शत्रुओंको नष्ट करने वाले, स्त्री सहित, आकाश मार्गसे विहार करने वाले, सेनापति जयकुमार महानुभाव चैत्यालयोंके प्रति दोनों हाथ जोड़ते हुए मेरुपर्वत की ओर प्रस्थित हुए ||४|
अर्थ - जो स्वकीय स्वाभाविक तेजसे दोनों ओर सूर्य तथा चन्द्रमाको धारण कर रहा था, ऐसा वह मेरुपर्वत उन विष्णु कृष्ण नारायणके समान सुशोभित हो रहा था, जिनके शरीरकी कान्ति धारण किये हुए पीताम्बरसे लुप्त - तिरोहित:
"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org