________________
१०६६ ज,योदय-महाकाव्यम्
[ ३४-३६ क्व सा प्रियाऽथादृतमजुसस्क्रियापुनर्मनोऽस्येत्यनुभावितं ह्रिया। महात्मनामप्यनुशिष्यते धृतिरहो न यावद् विनिरेति संसृतिः ॥३४॥
क्वेत्यादि-अथास्य जयकुमारस्य मनः पुनरपि आवृताऽऽदरभावं नीता मञ्जः मनोहरा सक्रिया यया सा प्रिया प्रभावतीत्येवंरूपया हियाऽनुभावितमभूत् । तदेतद्युक्तमेव, यतो महात्मनामपि धुतिर्यावत् संसृतिर्न विनिरेति निवर्तते ताववनुशिष्यतेऽनुशासनमरीकरोति । अहो समाश्चर्यवृत्तौ ॥३४॥
तदेकसन्देशमुपाहरत् परमुपेत्य बोधोऽवधिनामकश्चरः। अहो जगत्यां सुकृतैकसन्ततेरभीष्टसिद्धिः स्वयमेव जायते ।।३५।।
तदेकेत्यादि-स चासावेकः सन्देशो ज्ञातव्यलेशस्तमवधिनामको बोध एव चरो दूतः परं केवलमुपेत्योपाहरत् पूरयामास । अहो किलास्यां जगत्यां भूमौ सुकृतस्य पुण्यस्यका सन्ततिः सम्भूतिर्यस्य तस्याभीष्टसिद्धिर्वाञ्छितस्य निष्पत्तिः स्वयमेवानायासेनैव जायत इति किलार्थान्तरन्यासः ॥३५।। अतानि तेनावधिना स संक्रमस्त्वनन्य एवाथ यतोऽव्रजभ्रमः। यथारोत्पादनकृद् घनागमः फलत्यहो किन्तु शरत्समागमः॥३६॥
अतानीत्यादि-तेनावधिना तु पुनरनन्योऽपूर्व एव स सम्माननीयः संक्रमः समीचीनशक्तिरूपोऽतानि विस्तारितो यतोऽथ भमोऽवजन् निर्जगाम । यथा घनागमो वर्षर्तुः सोऽकुराणामुत्पादनकृद्भवति किन्तु फलति शरद ऋतोः समागमस्तथा। अहो विचारविशेषे। 'क्रमः शक्तो परीपाटपाम्' इति विश्वलोचने ॥३६॥
अर्थ-अब जयकुमारका मन लज्जापूर्वक यह जाननेके लिये उत्सुक हुआ कि मनोहर शुभ क्रियाओंको आदर देने वाली प्रिया-प्रभावती कहाँ है ? आश्चर्य है कि जबतक संसार निवृत्त नहीं होता है, तबतक महापुरुषोंकी भी आकांक्षा अवशिष्ट रहती है।॥३४॥ ___ अर्थ-राजा जयकुमार ऐसा विचार कर ही रहे थे कि अवधि-ज्ञान रूपी दूतने आकर उनको आकांक्षाको अच्छी तरह पूर्ण कर दिया सो ठीक ही है, क्योंकि पृथिवी पर पुण्यकी अद्वितीय परम्परासे वाञ्छित अर्थकी सिद्धि स्वयमेव हो जाती है ॥३५॥ ___ अर्थ-उस अवधि-ज्ञानने वह शक्ति विस्तृतकी-प्रकट की कि जिससे सब भ्रम दूर हो गया । जैसे वर्षा ऋतु अंकुर उत्पन्न करती है, परन्तु फल देता है शरद् ऋतुका आगमन ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org