________________
१०१८ जयोदय-महाकाव्यम्
[२४ ललितालकामित्यादि-असौ जयकुमारो महाराजोऽस्याः सुलोचलनाया मूर्धभुवं मस्तकस्थली ललिताः सुन्दरा अलकाः केशा यस्यास्तां ललिता अलका नाम कुबेरपुरी यस्यां ताम् उरोजयोः स्तनयोः समस्यां मुक्ताभिरिमणिभिराश्रितां पक्षे मुक्तैः सिद्धपुरुषराश्रिताम्, रदनच्छदमधरबिम्बममतमयं सुधास्वादु, नितम्बं कटिपृष्ठभागमम्बरं वस्त्रमाकाशं च चुम्बतीत्यम्बरचुम्बि, अत एव स्वयं रामा च द्यामिव स्वर्गस्थलीतुल्यां सर्वेष्वङ्गेष अवयवेषु प्रदेशेषु चानवद्यां निर्दोषां निगद्य न विद्यतेऽकं दुःखं पापं वा येषां ते नाकिनश्च ते जनाश्च नाकिजनास्तेषां स्वर्गिणां पुण्यात्मनां वा समृद्धिमाप प्राप्तवान् । इतोयमुक्तिविवेचना विस्मयमाश्चयं करोतीति विस्मयकृन्न भवति, किन्तु युक्तियुक्तैवास्ति । होति निश्चयेन । श्लेषश्चीपमा च ॥२२-२३॥
नाकमवापानुष्ठानेन सुदशमाप्य किमु चित्रमनेन । निर्वाणिभवं शर्म तथापाद्वैततयालिङ्गय तामपापाम् ॥२४॥ नाकमित्यादि-सुदृशं सुलोचनानामस्त्रियं यद्वा सम्यग्दृष्टि नाम मुक्तिहेतुगतामादिभूतामाप्य लब्ध्वा नाकमवाप दुःखं न प्राप्तवानुत नाकं स्वर्गमाप्तवान् अनुष्ठानेन अनु समीपे स्थाननिवास स्तेनाविरहेणाथवानुष्ठानेन सदाचारेण च कृत्वा तदत्र किमु चित्रमाश्चर्य न किञ्चिदपि, यतस्तामपापां निर्दोषामद्वैततया रहस्यभावेनाभेदरूपेण चालिङ्गप स्पृष्ट्वा वाण्या वजितो निवाणीभवो यस्य तदवागगोचरं शर्म मुखं तथैव निर्वाणिषु निर्वाण
अर्थ-सुलोचनाकी मस्तकस्थली ललितालका-सुन्दर केशोंसे युक्त थी (पक्षमें अलका नामकी कुबेरपुरीसे सहित थी), स्तनोंकी समस्या मुक्ताश्रितामोतियोंसे सहित थी (पक्षमें सिद्ध पुरुषोंसे सहित थी), अधरोष्ठ अमृतमय-अमृतके समान मधुर था (पक्षमें देवोंके द्वारा भोग्य सुधारूप था और नितम्ब अम्बरचुम्बि-उत्तम वस्त्रसे सहित था (पक्षमें आकाशका स्पर्श करने वाला था)। इस प्रकार समस्त अवयवोंमें निर्दोष सुलोचना स्वर्गके समान जान पड़ती थी। उसे प्राप्त कर जयकुमारने देवोंकी हो सम्पत्ति-वैभव प्राप्त कर किया था, यदि ऐसा कहा जाय तो वह आश्चर्यकारी नहीं होगा ॥२२-२३||
अर्थ-सुदृशम्-सुलोचनाको पाकर तथा अनुष्ठान-उसके साथ रहकर जयकुमारने अकं न प्राप्तवान्-दुःख नहीं प्राप्त किया, इसमें क्या आश्चर्य है ? कुछ भी नहीं । (अर्थान्तर-जयकुमारने सुदृशं-सम्यग्दृष्टिको प्राप्त कर अनुष्ठानसदाचारके द्वारा नाक-स्वर्ग प्राप्त किया, इसमें क्या आश्चर्य है, क्योंकि सदाचार युक्त सम्यग्दृष्टि-सम्यग्दर्शनसे स्वर्ग प्राप्त होता ही है । अपापां-निर्दोष सुलोचनाका अद्वैतभावसे-एकान्तमें आलिङ्गन कर जयकुमारने निर्वाणिभवं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org