________________
९४४
जयोदय-महाकाव्यम्
[ ३२-३४
पयोधिस्तरलतरा वीचयस्तरङ्गा यति यथा स्यात्तथा प्रोज्जजम्भे तदुत्थस्तस्माज्जात उदारो ध्वनिस्तारक इवेत्यादितः प्रारभ्य लूताकृते इत्यादि वृत्तपर्यन्तं निरेति स्मापि पुनः ॥३१॥ अपि तद्गिरमानिशम्य सम्यङ् नृवरो वारिगणं ववर्ष तं यः । स च बहिसमाहिताब्दरम्यः प्रभवन् शस्यसमाजराजगम्य: ॥३२॥
अपीत्यादि-तस्य गिरं जयकुमारस्य वचनं सम्यगवधानपूर्वकं निशम्य श्रुत्वापि पुनर्यो नवरश्चक्रवर्ती स बहिभिर्मयूरैः सहितः इलाघनीयो योऽब्दो मेघस्तदिव रम्यः, यतः शस्यानां सभ्यपुरुषाणामेव शस्यानां ( सस्यानां ) धान्यानां समाजराजेन गम्यः प्रभवन् तं निम्नाङ्कितं वारिगणं वचनसमूहमेव जलपूरं ववर्ष ॥३२॥ यदवाप स वा पराभवमधिकुर्वस्तु सुलोचनां तव । किमु तत्र भवेत् कदाश्रव उचितोपायनपावनोत्सव ! ॥३३॥ __ यदवापेति-उचिते न्यायसङ्गते उपायने उपहारे विषये पावनः पवित्र उत्सवो यस्य तत्सम्बुद्धिः, हे उचितोपायनपावनोत्सव ! जयकुमार ! सुलोचनां तु पुनरधिकुर्वन् सन् सोऽर्ककोतिर्यद्यस्मात्कारणात्पराभवमवाप, तत्र तव किमु कदाश्रवोऽशुभसमागमो भवेत् ? जातुचिदपि त्वमपराध करो नासीति ॥३३॥ नहि तत्र समस्ति शोचनीयं गतिरुत्सीमगमस्य भाविनीयम् । निशमिन्दुनियोगिनी बमक्षोः पतनं किन्न रवेरहो मुमुक्षो! ॥३४॥
नहोत्यादि-उत्सोमगमस्योत्पथगामिनो जनस्य नुरवस्थेयमेव भाविनी, अत्र तव
चश्चल तरङ्गोंसे लहराता हुआ वृद्धिको प्राप्त हुआ और उससे उत्पन्न उदार ध्वनि 'तारक इव' यहाँसे प्रारम्भकर 'लूताकृते' यहाँ तककी पद्यावली प्रकट हुई ॥३१॥
अर्थ-जयकुमारकी वाणीको अच्छी तरह सुनकर उन चक्रवर्तीने पुनः वचनसमूह रूप जलकी वर्षाकी, जो कि मयूरोंसे प्रशंसित मेघके समान रमणीय थे, प्रभुत्वसे संपन्न थे तथा इलाघनीय राजा रूपी धान्यसमूहसे गम्य-प्राप्त करने योग्य थे ॥३२॥ ____ अर्थ-न्यायसंगत उपहारसे पवित्र है उत्सव जिसका, ऐसे हे जयकुमार ! सुलोचनाके संदर्भको लेकर यदि अर्ककीर्ति पराभवको प्राप्त हुआ है, तो उसमें तुम्हारा अपराध क्या है ? अर्थात् कुछ भी नहीं है ॥३३।।
अर्थ-मर्यादाका उल्लंघन करने वाले मनुष्यको यही अवस्था होती है।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org