________________
६४८ जयोदय-महाकाव्यम्
[७०-७२ किमु भो भवता त्वरावता द्रुतमग्रे गमनेच्छुना हताः ।
न कुतोऽपि पलायते स्थलं जगुरेवं मनुजाः सकलन्दम् ।।७०॥ किम्विति । भो श्रीमन्, भवता तमतिशीघ्रमेवाने गमनेच्छुना, अतएव स्वरावता वेगशालिना किमु हता वयमिति शेषः । स्थलं गमनस्थानं कुतोऽपि न पलायते । एवं प्रकारेण मनुजाः परस्परं कन्दलेन कलहेन सहितं सकन्दलं यथा स्यात्तथा जगुरुक्तवन्तः । जनसङ्घट्टननिदर्शनमिवम् ।। ७० ।।
महिलाभिरलाभि दृष्यकं प्रसमीक्षासहिताभिरध्यकम् । कथमप्युदितालकालिभिः परिनिस्विन्नकपोलपालिभिः ॥७१।।
महिलाभिरिति । महिलाभिस्तु पुनः परिनिःस्विन्नाः श्रमजनितस्वेदपरिपूर्णा कपोलपालयो गण्डस्थलाग्रभागा यासां ताभिस्तयोविताः प्रतिविम्बिता अलकानां केशानामालिः पक्तिर्यासां कपोलेषु ताभिः, अथवोदिता विकीर्णाऽलकानामालिसा ताभिरेवं प्रसमीक्षासहिताभिः किमिदमस्माकमुतेदमिति गवेषणासहिताभिरध्यकं सकष्टं यया स्यात्तथा कपमपि बहुयत्नेन दूष्यकं वस्त्रगृहमलाभ्यवापि ॥ ७१ ॥
अवधूय सटा समुन्नयन् श्रवसी प्रोथमपि स्वनं नयन् । तुरगो विरराम नामवान् कविकाचर्वणचारुहेषया ।।७२।।
अन्वय : भो भवता त्वरावता दुमं अग्रे गमनेच्छुना किमु हताः स्थलं कृतः अपि न पलायते एवं मनुजाः सकन्दल जगुः ।
अर्थ : वे याचक लोग परस्पर इस प्रकार विह्वल होते हुए बोल रहे थे कि हे भाई ! तुम इतनी जल्दी क्यों कर रहे हो? क्यों तुम सबसे आगे निकलनेकी इच्छासे दूसरे लोगोंको आघात पहुंचा रहे हो ? जरा सोचो तो सही कि डेरा कहों भगा जा रहा है ।। ७० ।। ____ अन्वय : उदितालकालिभिः परिनिस्विन्नकपोलकालिभिः प्रसमीक्षासहिताभिः महिलाभिः अध्यकं कथं अपि दूष्यकं अलाभि (अवापि) ।
अर्थ : जिनके कपोलोंपर पसीना आ गया था और सिरके बाल भी बिखर रहे थे ऐसो उन खेद-खिन्न अबला महिलाओंने इस तम्बूमें रहें या उस तम्बूमें रहें, ऐसी छान-बीन करते हुए बड़ी कठिनाईसे अपने योग्य तम्बूको प्राप्त कर पाया ।। ७१ ॥
अन्वय : नामवान् तुरगः सटाः अवधूय श्रवसी समुन्नयन् प्रोथं अपि स्वनं नयन् कविकाचर्वणचारुहेण्या विरराम ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
