Page Text
________________
जयोदय-महाकाव्यम्
[७८-८० तपोधनं भानुमिवानुमातुमुत्का समुत्कामविधाविधातुः । बभूव दृङ्मालिककुक्कुटस्य वाचा समाचारविदोद्भटस्य ॥७८॥
तपोधनमिति । तपोऽनशनादि, पक्षे धर्मस्तदेव धनं यस्य तं भान सूर्यमिव अनुमातुम् अनुमानविषयीकर्तुम्, उत्काभिलाषवती, उद्गतं सुखं प्रसन्नभावो यस्याः सेति वा, कामो मनोऽभिलषितं रतिपतिश्च तस्य विधा प्रकारविशेषः, मुत्प्रसन्नता तत्सहिता चासौ कामविधा च तस्या विधातुः कर्तुः, ऋष्यागमनसन्देशदानेन मनोऽभिलषितपूर्तिकर्तुः । पक्षे निशाशेषसूचकत्वेन मैथुनान्ते सातिरेकचुम्बनांदिचेष्टोपदेष्टुश्च, वाचा भाषया, समाचारः सन्देशः सन्ध्यावन्दनादिसदाचरणं च तस्य विदा निवेदनं तस्यामुद्भुटः प्रगल्भस्तस्य, मालिको मालाकारो वनपालः स एव कुक्कुटस्ताम्रचूडस्तस्य दृग्दृष्टिर्बभूव समागमोऽभूत् । अर्थात् हे राजन् ! भवदुद्याने मुनिवरस्य आगमनगभूदित्येवं वनपालेन निवेदितम् ॥ ७८॥
अथाभवत्तदिशि सम्मुखीन उत्थाय सूत्थानभृतामहीनः । गतोऽप्यतो दृष्टिपथं प्रभावस्तस्य प्रशस्यैकविचित्रभावः ॥७९॥ __ अथेति । अथ प्रकरणे सम्यगुत्थानं सूत्थानं तद्वतां मध्ये योऽहीन उन्नतिशालिनां शिरोमणिर्जयकुमार उत्थाय आसनादुर्भूय तस्यां दिशि सम्मुखीनोऽभवत् महर्षि संश्लिष्टाशायां जगाम, वन्दनार्थमित्यर्थः । अतोऽपि पुनः प्रशस्यश्चासौ एको विचित्रभावश्च प्रशंसनीयश्चमत्काररूपप्रभावः तस्य दृष्टिपथं गतः तेनाऽवलोकित इति । कोऽसो प्रभावस्तदेव वर्णयत्यधस्तात् ॥ ७९ ॥ पतिं यतीनां सुमतिं प्रतीक्ष्य तदा तदातिथ्यविधानदीक्षम् । समुद्भवकामशरप्रतान-मङ्गीचकारोपवनप्रधानः ॥८॥
अन्वय : समाचारविदोद्भटस्य मालिककुक्कुटस्य वाचा कामविधाविधातुः समुत् दृङ् तपोधनं भानुम् इव अनुमातुम् उत्का बभूव ।
अर्थ : तपस्विराजके आगमनका समाचार देने में चतुर मालीरूपी मुर्ग द्वारा सन्देश पाकर कामकी वासनाको स्वीकार करनेवाले जयकुमारकी प्रसन्न दृष्टि, भानुके समान उपर्युक्त तपोधनको देखनेके लिए उत्सुक हो गयी ॥ ७८ ।।
अन्वय : अथ सूत्थानभृताम् अहीनः उत्थाय तद्दिशि सम्मुखीनः अभवत्, अतः अपि तस्य प्रशस्यकविचित्रभावः प्रभावः दृष्टिपथं गतः ।
अर्थ : उन्नतिशालियोंमें शिरोमणि जयकुमार आसनसे उठकर मुनिराजके सम्मुख जानेको रवाना हआ तो उसका एक प्रशंसनीय विचित्र परिणाम देखने में आया ( जो आगे वर्णित किया जा रहा है)॥ ७९ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |