SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 567
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ५४४ जयोदय-महाकाव्यम् [७५-७७ निर्माणकाले पदयोरुतात्राऽमुष्या यदुच्छिष्टमहो विधात्रा। प्रयत्नतः प्राप्य ततः कृतानि जातानि पद्मानि तु पङ्कजानि ।। ७५।। निर्माणेत्यादि । उतात्राऽमुष्याः पदयोनिर्माणकाले संघटनसमये विधात्रा यत्किञ्चिदप्युच्छिष्टं निस्सारमिति मत्वा समुज्झितं तदेव पुनः प्राप्य तत एव पङ्काज्जायन्त इति पङ्कजानि कमलानि कृतानि विहितानि, तान्येव पदयोर्मा येषु तानि, इति व्युत्पत्या पद्मानि पमाख्यानि जातानि, इत्युत्प्रेक्ष्यते ॥ ७५ ॥ सुमेषुशुम्भत्सरकैकदेव्याः कादम्बरीमुज्ज्वलवर्णसेव्याम् । स्तवीमि या कर्णपुटेन गत्वा मदनदा मन्मनसीष्टसत्त्वा ।। ७६ ।। सुमेष्विति । सुमेषोः कामदेवस्य शुम्भतः शोभमानस्य सरकस्य मद्यस्यैका याऽधिठात्री देवी तस्या अमुष्या उज्ज्वलैंनिर्मल वर्णैरक्षरैः सेव्यां, तथोज्ज्वलः पवित्रो वर्ण: कुलसमन्वयो येषां तैरपि सेव्यां कादम्बरों वाणीमेव मदिरां स्तवीमि, या कर्णपुटेन मन्मनसि गत्वा, इष्टसत्त्वा भवन्ती मवप्रदा मत्तमावदात्री भवति ॥ ७६ ॥ इतः परा सम्प्रति मे न कापि समुद्विधा नाम तिलोत्तमापि । सदापरम्भादरमित्यतस्तु जानेऽप्सरः स्नेहविधानवस्तु ॥ ७७ ।। अन्वय : उत अत्र अमुष्याः पदयोः निर्माणकाले विधात्रा यत्. उच्छिष्टम् अहो तत् प्रयत्नतः प्राप्य ततः पङ्कजानि कृतानि पद्मानि तु जातानि । अर्थ : अथवा सुलोचनाके चरणोंकी रचनाके समय विधाताने उससे बचेखुचे जितने अंशको जू ठनकी भाँति निःसार समझ कर छोड़ दिया था, आश्चर्य हैं कि उसीको बड़ी सावधानीसे ले लिया, और फिर उससे कमलोंकी रचना की, जो कमल बादमें पद्म कहे जाने लगे; क्योंकि उनमें सुलोचनाके चरणों जैसी कुछ शोभा थी॥ ७५ ॥ अन्वय : सुमेषुशुम्भत्सरकैकदेव्याः उज्ज्वलवर्णसेव्यां कादम्बरी स्तवीमि या कर्णपुटेन मन्मनसि गत्वा इष्टसत्त्वा मदप्रदा भवति । अर्थ : सुलोचना कामदेवकी सुन्दर मद्यकी एक मात्र अधिष्ठात्री देवी है, मैं इसकी, निर्दोष उज्ज्वल अक्षरोंसे युक्त तथा पवित्र उत्तम वर्णमें उत्पन्नकुलीन व्यक्तियोंके द्वारा सेवनीय अर्थात् श्रोतव्य वाणी (कादम्बरी) की स्तुतिप्रशंसा करता हूँ, जो कर्णमार्गसे मेरे हृदयमें पहुँचकर इष्ट सत्त्व-सत्ता अथवा अच्छाई वाली होती हुई मद-हर्ष ( नशा ) को देने बाली हो जाती है । निष्कर्ष यह कि मैं इसकी वाणीको सुनकर झूम उठता हूँ और अपनेको भूल-सा जाता Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002756
Book TitleJayodaya Mahakavya Purvardha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherDigambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj
Publication Year1994
Total Pages690
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy