Page Text
________________
४८-४९ ]
प्रथमः सर्गः स्यात्, तथा सुषास्वादकस्य पुत्रो जलादुत्पन्नस्य पुत्रे घृणावानेव स्यात् । अपि प्रकारान्तरे । पश्चात् पुनः सम्प्रत्यद्य पल्लवे तु पत्रे तु पदो लव: पल्लवश्चरणांश इति ख्याते । एतस्य राज्ञः शयो हस्तस्तस्य लवो लेशश्च अहेतुनिष्कारणक एव निरुच्यते कथ्यते ॥ ४७ ॥
वर्णेषु एश्चत्वमपश्यतस्तु कुतः कदाचिच्चपलत्वमस्तु । सञ्जङ्घभावं भजतो नगत्वं जगौ परोऽमुष्य पुनस्तु सत्त्वम् ॥४८ वर्णेष्विति । वर्णेषु ककारादिषु ब्राह्मणादिषु ज्ञातिषु वा पञ्चत्वं पञ्चमभावमपश्यतोऽवीक्षमाणस्य तस्य राज्ञः कदाचिदपि चपलत्वं चकारपरत्वं वर्णमालाक्रमेण चकारस्य षष्ठत्वात्, चपलत्वं चाञ्चल्यं वा कुतः कारणादस्तु न कुतोऽपीत्यर्थः । अमुष्य राज्ञः पुनः परः शत्रुजनस्तु सज्जं तल्लीनतायुतं घभावं घकारं भजतः पठतः, तथा सती समीचीना चासौ जङ्घा च तस्या भावं भजतो घारयत: सुदृढजङ्घावत इत्यर्थः । नगत्वं गकाराभावत्वम् अथवा नगत्वं पर्वतत्वमेव सत्त्वं जगौ। गकारपठनानन्तरमेव घकारस्य पाठात् तस्य नगत्वं वदतः शत्रुत्वं युक्तमेव ।। ४८ ॥
वक्षो यदक्षोभगुणैकबन्धोः पद्मार्थसास्तु सुपुण्यसिन्धोः ।
आसीत्तदारोमललाममश्चमहो तदन्तःस्फुरदम्बुजं च ॥४९॥ बराबरी नहीं कर सकता था। फिर उस जयकुमारके हाथोंकी शोभाका एक अंश पैरोंकी शोभाके अंशवाले पल्लवमें जो बताया जाता है, वह तो सर्वथा निरर्थक है ।। ४७ ॥ __अन्वय : वर्णेषु पञ्चत्वम् अपश्यतः तु पुनः चपलत्वं कदाचित् कुतः अस्तु । अमुष्य सज्ज धमावम् भजतः तुः पुनः परः सत्त्वं नगत्वं जगौ ।
अर्थ : जो जयकुमार ब्राह्मणादि वर्णों का अभाव कभी नहीं देख सकता था, उसमें कभी भी चपलता कहाँसे आ सकती थी ? सुदृढ़ जंघाओंके धारक उस जयकुमारको उसका वैरी पर्वतके समान अभेद्य मानता था। ____ दूसरा अर्थ : जिस जयकुमारकी दृष्टिमें चार ही वर्ण थे, पांचवां वर्ण नहीं था, वह चकारमें तत्पर हो ही कैसे सकता है ? क्योंकि वह तो घकारको ही रटनेवाला था। इसलिए वैरी लोग उसे नकारकी जानकारीमें उत्सुक कहते थे ॥ ४८ ॥ ___अन्वय : यत् सुपुण्यसिन्धोः अक्षोभगुणकबन्धोः वक्षः तत् पद्मार्थसम आसीत्, तदन्तःस्फुरदम्बुजं च तदारामललाममञ्चम् आसीत् अहो ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |