Page Text
________________
२८
जयोदय-महाकाव्यम्
[ ४६-४७ प्रिया कोतिः स्त्रीः दिगन्तमवाप प्राप्ता इत्यवज्ञा। मा लक्ष्मीरमुष्य पदं प्रतिष्ठा बबन्ध कृतवती, प्रिया शोभना कीर्तिश्च दिगन्तव्यापिनी बभूवेति स्तुतिः ॥ ४५ ॥
इहाङ्गसम्भावितसौष्ठवस्य श्रीवामरूपस्य वपुश्च यस्य ।
अनङ्गतामेव गता समस्तु तनुः स्मरस्यापि हि पश्यतस्तु ॥४६॥
इहेति । इह लोकेऽङ्गे शरीरे सम्भावितमापादितं सौष्ठवं सौन्दर्य यस्य तस्य । श्रिया शोभया वाम मनोहरं रूपं यस्य तस्य । अथवा महादेवरूपस्य यस्य जयस्य वपुः शरीरं पश्यतः साक्षातकुर्वतः स्मरस्य कामदेवस्य तनुरनङ्गतामेव गता समस्तु, हीति निश्चये । महादेवाग्ने कामो भस्मीभावं गतवानीति लोके ख्यातिः । अस्यापि लोकोत्तरसौन्दर्यस्याने कामो विरूप इति भावः ॥ ४६ ॥
घृणाघ्रिणाधारि सुधारिणश्वाङ्गजेन पझे जडजेऽपि पश्चात् । एतच्छयच्छायलवोऽप्यहेतुर्निरुच्यते सम्प्रति पल्लवे तु ॥४७॥ घणेति । शोभना धारा शासनप्रणाली तद्वतः, तथा सुधायाः अली भ्रमरः सुधाली तस्य सुधालिनः, रलयोरभेदात् । तस्य राज्ञोऽङ्गजेन शरीरसम्भवेन अघ्रिणा चरणेन च पदोश्चरणयोर्मा श्रीविद्यते तस्य तस्मिन् पद्ये कमले जडजे जडसम्भवे वारिजाते वा, मूर्खस्य पुत्रे वा घृणा ग्लानिरघारि धृता। बुद्धिमतो बालो मूर्खस्य बालके घृणावानेव __वह राजा देवताओंद्वारा मनाये जानेवाले उत्सवोंसे भी उदास रहकर पृथ्वीके संरक्षणमें उद्यत रहता था। इसलिए लक्ष्मी तो उसके पैरोंको चूमती थी और उसको प्रिय कीर्ति संसारमें दिगन्तव्यापिनी हो गयी ॥ ४५ ॥ ___ अन्वय : इह अङ्गसम्भावितसौष्ठवस्य यस्य श्रीवामरूपस्य वपुः च पश्यतःतु स्मरस्य अपि हि तनुः अनङ्गताम् एव गता समस्तु ।
अर्थ : इस भूतलपर उस राजाके शरीरमें अद्भुत सुन्दरता थी। अतः उसका रूप-सौन्दर्य अपूर्व था। उसके शरीरको देखते हुए ही कामदेवका शरीर भी अनङ्ग हो गया अर्थात् उसके सामने तुच्छ प्रतीत होने लगा॥ ४६ ॥
अन्वय : सुधारिणः अङ्गजेन अघ्रिणा जडजे पद्मे अपि घृणा अधारि, पश्चात् एतच्छयच्छायलवः अपि संप्रति पल्लवे निरुच्यते सः अहेतुः ।
अर्थ : शोभन शासन-प्रणाली चलानेवाले राजा जयकुमारके अंगज पैरोंने जडज ( जलज ) पद्मके प्रति भी घृणा उत्पन्न कर दी थी। अर्थात् पैरोंके समान शोभावाला, इस उपमाका धारक कमल भी उसके पैरोंको
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |