________________
जयोदय-महाकाव्यम्
[१२-१४ अपरा परमादरेण तान् समपूपांस्तनुते स्म तावता ॥ विबुधैरपि खाद्यतामितानमृतप्रायतया प्रसाधितान् ॥ १२ ॥
अपरेति । अपरा काचिद्वनिता परमादरेण तावता कालेन, अमृतप्रायतया पीयूषतुल्यतया प्रसाधितान् निमितान् विबुधैः देवैरपि खाद्यतामितान् भक्ष्यताप्राप्तियोग्यान् अपूपान् घृतपाचितान् पिष्टशर्करामधुरान् पक्वान्नविशेषान् तनुते स्म निर्ममे ॥ १२ ॥
अवदत् सवदर्शने पुरः सदनानाञ्च मुखानि सर्वतः ॥ अवलम्बितमौक्तिकस्रजां रुचिभिर्हास्यमयानि सा प्रजा॥ १३ ॥ अवददिति । सा प्रजा, सवदर्शने विवाहोत्सवालोकने पुरः काशीनगर्याः सदनानां भवनानां मुखानि द्वाराणि सर्वत: परितः, अवलम्बिता या मौलिकानां सजो हारास्तासां रचिभिः कान्तिभिर्दास्यमयानि हसितान्वितानि, अवदत् ॥ १३ ॥
प्रसरन्मृदुपल्लवेष्टया सुलताङ्गीकृतचित्रचेष्टया ।। बहुविभ्रमपूरिताशया नृपसझोपवनोपमं तया ॥ १४ ॥ प्रसरदिति । तया, सुलताङ्गया वल्लीतुल्याङ्गया कृता या चित्रस्य युवतिप्रतिमूर्तेश्चेष्टा तया व्यापारेण नृपसम नृपभवनमुपवनोपममुद्यानसदृशं दृश्यते स्मेति शेषः । कथम्भूतया ? प्रसरन्तो ये मृदुपल्लवाः किसलयास्तैरिष्टा मनोहरा तया, पुनबहवो ये विभ्रमा विलासास्तैः पूरिताः सम्भृता आशा दिशस्तया ॥ १४ ॥
अन्वय : अपरा परमादरेण तावता अमृतप्रायतया प्रसाधितान् विबुधैः अपि खाद्यताम् इतान् तान् समपूपान् तनुते स्म ।
अर्थ : किसी स्त्रीने अत्यन्त आदरके साथ अमृतकी तरह स्वादिष्ट एवं देवताओंके लिए भी भक्षणयोग्य पूओंको बनाया ॥ १२॥ ___ अन्वय : सा प्रजा सवदर्शने पुरः सदनानां च मुखानि अवलम्बितमौक्तिकस्रजां रुचिभिः हास्यमयानि अवदत् । ___ अर्थ : विवाहोत्सवके समय नगरीके भवनों के मुख्यद्वार मोतियोंकी मालाओं से सुशोभित किये गये थे, जिनकी प्रभा से वे हँसते हुए-से जान पड़ते थे॥ १३ ॥ ___ अन्वय : प्रसरन्मृदुपल्लवेष्टया बहुविभ्रमपूरिताशया सुलताङ्गीकृतचित्रचेष्टया तया नृपसद्म उपवनोपमम् अभूत् । . ___ अर्थ : फैलते हुए कोमल पल्लवोंसे मनोहर और अनेक विलासोंसे दिशाओंको पूरित करनेवाली सुन्दर लताकी तरह अंगोंवाली स्त्री द्वारा की गयी चित्रों, की रचनासे वह राजभवन उपवनके सदृश हो गया ॥ १४ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org