Page Text
________________
४५८
जयोदय-महाकाव्यम्
[ ८६-८८ पवनवद्भविनामयि सज्जन प्रचलितं ह्युररीकुरुते मनः । स्फटिकवत्परिशुद्धहदाशयः स विरलो लभतेऽन्तरितं च यः ॥ ८६ ॥
पवनदिति । अयि सज्जन, भविनां संसारिणां मनः प्रचलितं प्रवर्तमानं वस्तु ह्यररीकुरुते स्वीकरोति । कथमिव, पवनवत् वायुतुल्यम् । किन्तु स्फटिकवत् परिशुद्धहृदाशयः स्फटिकमणिरिव विशुद्धान्तःकरणः, योऽन्तरितमन्तहितं गुप्तरहस्यं लभते स विरल एव भवति ॥ ८६ ॥ इति कौशरधरवाचमुत्तमां विनिशम्याथ समेत्य मुत्तमाम् । इह जवनाशनविप्रियस्य वागपि सहसाऽभ्युदियाय सुश्रवाः ॥ ८७ ॥
___ इतीति । इत्येवं रल्योरभेदात् कौशलधरां चातुर्यधारिकामुत्तमां वाचं निशम्य, -अथमुत्तमाञ्च समेत्य प्राप्य, इह जवनाशनविप्रियस्य दूतस्य सुश्रवाः श्रवणमनोहरा वाग वाणी, अभ्युदियाय प्रकटीबभूव ।। ८७ ॥ तेजस्ते जयतादपि मित्रं महिमा तव महिमानविचित्रः। यद्यपि चक्र समाहृयवस्तु भवति सतां प्रतिपाल इतस्तु ॥ ८८ ॥
तेज इति । हे चक्र हे सुदर्शन, ते तेजो मित्रं सूर्यमपि जयतात् जयतु । तव महिमा महत्त्वं, महिमानविचित्रः पृथ्वीपरिमाणः, अद्भुतश्च । यद्यपि चक्रं समाहृयवस्तु दुर्जनसंहारकं वस्तु, तथापि इतश्चक्रात् सतां सज्जनानां प्रतिपाल: पालनमपि भवति । अतस्तस्य स्तुतिविधीयते ॥ ८८॥ ___ अन्वय : अयि सज्जन भविनां मनः पवनवत् प्रचलितं हि उररीकुरुते । च स्फटिकवत् परिशुद्धहृदाशयः य: अन्तरितं लभते सः विरलः ।
अर्थ : हे सज्जन ! सर्वसाधारण संसारी जीवोंका मन तो वर्तमान वस्तुका ही ग्रहण करता है । किन्तु स्फटिकके समान शुद्ध हृदयवाले तो विरले ही होते हैं, जो भीतर छिपे गुप्तरहस्यको भी प्राप्तकर जान लेते हैं ।। ८६ ।। ___ अन्वय : इति उत्तमां कौशरधरवाचं विनिशम्य अथ मुत्तमा समेत्य इह जवनाशनविप्रियस्य सुश्रवाः वाक् सहसा अभ्युदियाय।
अर्थ : इस प्रकार कुशलताको धारण करनेवाले चक्रवर्तीके उत्तम वचन सुनकर एवं प्रसन्न होकर दूतने बोलना प्रारंभ किया, जो सुनने में बहुत अच्छा था ।। ८७॥
अन्वय : चक्र ! ते तेजः मित्रम् अपि जयतात् । तव महिमा महिमानपवित्रः । यद्यपि ( त्वम् ) समाहृयवस्तु, ( तथापि ) इतः तु सतां प्रतिपालः भवति ।
अर्थ : हे सुदर्शन ! आपका तेज मित्र यानी सूर्यको भी जीते । आपकी महिमा भी पृथ्वीके मापवाली और अद्भुत है। यद्यपि आप यानी चक्र दुर्जनसंहारक
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |