________________
४३८
जयोदय-महाकाव्यम्
[ ३८-३९
ननु भवाञ्छुभवानदयः पुनः स दुरितोदय एव समस्तु नः । विधुरुदेति मुदेऽतिवियुज्यते तदथ कोकवयस्यभियुज्यते ॥३८॥
नन्विति । ननु विचारिते सति भवान् शुभवानेव, जनस्योपरि दयामेव करोति । नोऽस्माकं पुनटुरितस्य पापकर्मण उवय एव समस्तु । स योऽदयो निर्दयो येन तथाभूता वार्ता जाता । यथा विधुश्चन्द्रः सर्वेषां मुवे हर्षायैव उदेति, अथ पुनः कोकपक्षी तत्रातिवियुज्यते, स्वकान्सातो दूरीभवति । तदिदं कोकवयसि अभियुज्यते दूषणं जायते, चन्द्रः किं करोतु । दृष्टान्तालङ्कारः ॥ ३८॥ त्वमथ राशिरिहासि सुतेजसामपि कलानिधिरस्ति जयोऽञ्जसा । भवतु तावदमा नवधारणा द्रुतमनैक्यकृदङ्कनि वारणा ॥३९॥ . त्वमिति । अथेह भूतले त्वं सुतेजसा प्रतापानां राशिरसि सूर्यवत् तथा जयो नृपोऽपि कलानां धनुर्वेदादिकौशलानामंशानां वा निधिरस्ति, चन्द्रवत् । द्रुतं शीघ्रमनैक्यं भेदं करोतीत्यनैक्यकृद् योऽङ्कोऽपराधस्तस्य निवरारणं निराकरणं यस्यां सामा अमावास्यारूपा नवधारणा नवीना धारणा भवतु । 'अङ्कश्चित्ररणेमन्ताविति' विश्वलोचनः ॥ ३९ ॥
अन्वय : ननु भवान् शुभवान् । पुनः नः दुरितोदयः एव समस्तु । सः अदयः । विधुः मुदे उदेति, अथ अतिवियुज्यते । तत् कोकवयसि एव अभियुज्यते ।
अर्थ : आप तो सदैव हम लोगोंके शुभचिन्तक हैं। यह जो अनहोनी बात हो गयी, सो तो हमारे ही पापके उदयसे हुई। देखिये, चन्द्रमा उगता है तो सबकी प्रसन्नताके लिए ही। लेकिन चकवेको उससे अपनी प्रियासे वियोग हो जाता है । इसमें चकवेका ही दोष है । बेचारा चन्द्र क्या करे ? ॥ ३८ ॥
अन्वय : अथ इह त्वं सुतेजसां राशिः असि । जयः अपि अञ्जसा कलानिधिः अस्ति । तावत् द्रुतम् अनैक्यकृत् अङ्कनिवारणा अमा नवधारणा भवतु ।
अर्थ : आप तो सूर्य के समान प्रताके पुंज हैं । जयकुमार भी चन्द्रमाके तुल्य कलानिधि है। अतः मेरा विचार है कि शीघ्र ही अनेकताका कलंक दूर करनेवाली अमा नवधारणा ( अमा अमावस्याकी नवीन धारणा) अर्थात् तुम दोनोंमें परस्पर मेल हो जाय । अमावास्याको सूर्य और चन्द्र दोनों तेजस्वी मिल जाते है, यह प्रसिद्ध हैं ।। ३९ ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
