________________
४१० जयोदय-महाकाव्यम्
[६७-६८ जवनोऽरिवग्यः शीघ्रकारो शत्रुपक्षीयो जनो योऽसौ विसर्यो विसर्गयोग्योऽपि मध्ये रीतिधरं शरं पित्तलयुक्तं बाणम् । एवञ्च मध्ये रोकारसहितं शरम् अर्थाच्छरोरं तत्याज जहौ ॥६६॥ शण्डावता तस्य सता हता वा नवद्विपास्ते चपलस्वभावाः । यथा कथञ्चित्-पदकाश्रयेण नयाः परेषां जिनवाग्रयेण ॥ ६७ ॥
शुण्डावतेति । तस्य जयकुमारस्य शुण्डावता हस्तिनाते चपलस्वभावाश्चञ्चला नवद्विपा अष्टौ अष्टचन्द्राणाम् एकश्च अर्ककीर्तेरिति नवसंख्याका नवाश्च युद्धमजानानास्ते हताः पराजिताः । यथा जिनवाचो रयेण प्रभावेण, कीदृशेन तेन कथञ्चिदिति पदकाश्रयेण स्याद्वादस्वरूपेण परेषां चार्वाकादिनां नया वचनमार्गास्तथेति । दृष्टान्तालङ्कारः ॥ ६७ ।। काराप्रकारायितमारुरोहानसं पुनश्चक्रपतेः सुतो हा । स्वयं सखीकृत्य तथाष्टचन्द्रान् प्रस्पष्टतन्द्रान् युधि कष्टचन्द्रान् ।। ६८ ॥
कारेति । पुनहस्तिनाशानन्तरं चक्रपतेः सुतस्तानष्टचन्द्रान् । कीवृशान्, युधि युद्धविषये कष्टः सङ्कटकारकश्चन्द्रग्रहो येषां तान् । तथा प्रस्पष्टा प्रकटीभूता तन्द्रा प्रमीला
___ अर्थ : अनन्तर जयकुमारने अपना बाण शत्रुपर फेंका, जो सुवर्णकी रेखासे युक्त था। उसी समय शीघ्रता करनेवाले शत्र वर्गने भी बदलेमें मध्यमें रीतिधर शर (पीतलका बना या श+ र के बीच 'री' धारण किया हुआ= शरीर ) फेंका, अर्थात् शरीर ही त्याग दिया ॥ ६६ ॥
अन्वय : तस्य सता शुण्डावता ते चपलस्वभावाः नवद्विपाः वा ( तथा ) हताः यथा जिनवाक् रयेण कथञ्चित्-पदकाश्रयेण परेषां नयाः ( अहनत् )।
अर्थ : जयकुमारके उस हाथीने ( अष्टचन्द्रसहित अर्ककीति या ) बैरियोंके चपल-स्वभाव नौ हाथियोंको वैसे ही परास्त कर दिया, जैसे 'कथंचित्' पदवाले जिनभगवान्के वचनोंके प्रभावसे चार्वाकादिके वचन खण्डित हो जाते हैं ॥ ६७॥
अन्वय : हा पुनः चक्रपतेः सुतः प्रस्पष्टतन्द्रान् तथा युधि कष्टचन्द्रान् अष्टचन्द्रान् स्वयं सखीकृत्य काराप्रकारायितम् अनसम् आरुरोह ।
अर्थ : बड़े खेदकी बात है कि फिर अर्ककीतिने उन अष्टचन्द्रोंको, जिनके लिए युद्धकी दृष्टिसे चन्द्रग्रह कष्टकारक था और जिनका आलस्य स्पष्ट प्रतीत
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
