________________
३९४ जयोदय-महाकाव्यम्
[ ३०-३२ भिन्नेभ्य आरात्पतिता विकीर्णा वक्षःस्थलेभ्यो मृदुहारचाराः । सरक्तवान्ता दशना इवाभुः परेतराजोऽथ यकैस्तता भूः ॥ ३० ॥
भिन्नेभ्य इति । अथ आरात्तत्कालमेव भिन्नेभ्यो विदीर्णेभ्यो वक्षस्थलेभ्यो मदयो मनोहरा ये हाराणां गलालङ्काराणां चारा बन्धास्ते पतिता भूमौ विकीर्णाः, येरेव यकेस्तता व्याप्ता जातास्ते रतन सहिता वान्ता उद्गीर्णाः परेतराजो यमस्य वशना दन्ता इस अभुविरेजुः । उत्प्रेक्षालङ्कारः ॥ ३०॥ पुरोगतस्य द्विषतो वरस्य चिच्छेद यावत्तु शिरो नरस्य । कश्चित्तदानीं निजपश्चिमेन विलनमूर्धा निपपात तेन ।। ३१ ॥
पुरोगतस्येति । कश्चिद्भटः पुरोगतस्य सम्मुखस्थितस्य वरस्य बलवतो द्विषतो बेष्टुनरस्य शिरश्चिच्छेद अकृन्तबू, यावत् नवानी तावदेव निजपश्चिमेन स्वपृष्ठस्थितेन शत्रणा विलूनश्छिन्नो मूर्षा यस्य स भिन्नमस्तकोऽभूत् । तेन हेतुना निपपात, भूमाविति शेषः । सहोक्तिः ॥३१॥ धर्मेण सम्यग्गुणसंयुतेन समीरिता बाणततिस्तु तेन । विशुद्धिवन्नीतवती भटेशान्निर्वागमेषा हृदि सन्निवेशा ॥ ३२ ।।
__अन्वय : अथ आरात् भिन्नेभ्यः वक्षस्थलेभ्यः मृदुहारचाराः पतिताः विकीर्णाः यकैः तता भूः, ते सरक्तवान्ताः परेतराजः दशनाः इव अभुः ।
अर्थ : योद्धाओंके विदीर्ण वक्षःस्थलोंसे मोतीके हार टूटकर जमीनपर मोती बिखर गये और रक्तसे लथपथ हो गये । वे ऐसे प्रतीत हो रहे थे मानो रक्तसे सने उगले हुए यमराजके दाँत ही हों ॥ ३० ॥
अन्वय : कश्चित् पुरोगतस्य वरस्य द्विषतः नरस्य शिरः यावत् तु चिच्छेद, तदानीं निजपश्चिमेन विलूनमूर्धाः ( अभूत् ) । तेन भूमौ निपपात ।
अर्थ : एक योद्धाने ज्योंही अपने सामने आये योद्धाका सिर उतारा, त्योंही उसके पीछे स्थित शत्रुने उसका भी सिर काट डाला। फलतः वह भी जमीन पर गिर पड़ा ॥ ३१ ॥
अन्वय : एषा बाणततिः तु तेन सम्यग्गुणसंयुतेन धर्मेण समीरिता हृदि सन्निवेशा भरेशान् निर्वाणं विशुद्धिवत् नीतवती ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
