Page Text
________________
२८-२९] अष्टमः सर्गः
३९३ पुनराहताना रक्त तानि पूरितानि तानि यमराजोऽन्तकस्तस्य निशान्तः प्रासादान्तः स्त्रीवर्गस्य संख्यानानां वस्त्राणां रागार्थमनुरञ्जनार्य कौसुम्भकभाजनानीव भान्ति स्म । उत्प्रेक्षालङ्कारः ॥ २७ ॥ इतस्ततो वातविधूतकेतुवान्तांशुकैाप्ततमेऽम्बरे तु । संज्ञातमेतच्च विभिन्नमस्तु रवैर्भटानामिह भैरवैस्तु ॥ २८ ॥
इतस्तत इति । इतस्ततः सर्वतो वातेन विधूतानि केतूनां वान्तानि ऊर्ध्वगतानि यान्यंशुकानि वस्त्राणि तेाप्ततमेऽतिशयेन व्याप्तेऽम्बरे नभसि इह समरभूमौ तु पुनरम्बरमेतद भटानां योषानां भैरवीषणः गर्जनशब्देविभिन्न विदीर्णमिव संज्ञातं स्फुटितं स्यादेवं ज्ञायते स्म । उत्प्रेक्षालङ्कारः ॥ २८ ॥ पराजितो भूवलये पपात परो नरो मर्मणि लब्धघातः । आच्छादयत्तावदुपेत्य वक्रं हीसम्भध्वश्रि ध्वजवस्त्रमत्र ॥ २९ ॥
पराजित इति । परः प्रसिद्धः कोऽपि नरो मर्मणि मरणदायकस्थाने लब्धः सम्प्रातो घातो येन सः । अत एव पराजितः सन् यावद्ध वलये धरातले पपात तावदेवात्र तस्य ध्वजस्य यद्वस्त्रं तदुपेत्य लियाः लज्जायाः सम्भवो यस्याः सा श्रीर्यस्य तत्तस्य लज्जासहितं वक्त्रमाच्छादयत् संवृतञ्चकार । उत्प्रेक्षालङ्कारः ॥ २९ ॥ ___ अर्थ : वहाँ घोड़ोंके खुरोंसे जमीनमें गड्डे हो गये और वीरोंके रक्तसे भरे गये । वे ऐसे मालूम पड़ रहे थे कि मानो यमराजकी रानियोंके वस्त्र रँगनेके लिए कुसुम्भसे भरे पात्र ही हों ।। २७ ।। ___ अन्वय : इतस्ततः वातविधूतकेतुवान्तांशुकैः व्याप्ततमे अम्बरे, इह तु एतत् च भटानां भैरवः रवैः तु विभिन्नम् अस्तु ( इति ) संज्ञातम् ।
अर्थ : हवा द्वारा टूटकर इधर-उधर फैलनेवाले ध्वजाओंके वस्त्रोंसे आकाश व्याप्त हो गया था। किन्तु इस समरभूमिमें तो यह ऐसा प्रतीत होता था मानो भटोंकी भीषण ध्वनिसे आकाश ही छिन्न-भिन्न हो गया हो ॥ २८॥
अन्वय : परः नरः मर्मणि लब्धघातः पराजितः यावत् भूवलये पपात, तावत् अत्र एव ध्वजवस्त्रम् उपेत्य ह्रीसंभवश्रि वक्त्रम् आच्छादयत् । ___अर्थ : कोई श्रेष्ठ सुभट मर्मकी चोट खाकर ज्यों ही पृथ्वीपर गिर पड़ा, त्यों ही उसकी ध्वजाके वस्त्रने भी नीचे गिरकर मानो उसके लज्जित मुखको ढंक लिया ॥ २९॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |