Page Text
________________
३८८
जयोदय-महाकाव्यम्
[ १६-१७ एक इति । रणस्य सिद्धौ सफलतायां शिङ्गाः प्रोन्मत्ताः शिडोति देशभाषायाम् । यदेके केचित्तु खड्गानसीन्, परे केचिच्छूलान् शूलवदन्तःप्रवेशकरान्, पुनरन्ये केचित्समूला मुद्गराख्याः केचिच्च शक्तोः केचिच्च निजनाथे या भक्तिस्तया युक्ता जयन्ती पताकामेव प्रतिनर्तयन्ति स्म। अनुप्रासोऽलङ्कारः ॥ १५ ॥ सदश्वराजां शफसन्निपातैः फणामणिप्रोतधरोऽधुना तैः। फणीश्वरस्त्यक्तुमनीश्वरोऽस्ति किमत्र सुश्रान्तशिरःप्रशस्तिः ॥ १६ ॥ - सदश्वेति । इयं पृथिवी शेषनागस्य शिरसि वर्तते, इति लोकख्यातिमाश्रित्योत्प्रेक्ष्यते-अत्राधुना यावत्कालं सुश्रान्तशिरः प्रशस्तिरपि फणीश्वरः शेषो धरां त्यक्तुमनीश्वरोऽसमर्थस्तत्र कि कारणमित्याह-तैयुद्धे सातैः सवश्वराजा हयोत्तमानां शफसन्निपातैः खुरापातैः फणासु ये मणयो रत्नानि तेषु प्रोता संलग्ना घरा यस्य स ताग् बभूवेत्यहं जाने किल ॥ १६ ॥
जामथाक्रम्य पदेन दान-धरस्तदन्यां तरसा ददानः। . विदारयामास करेण पत्तिं सुदारुणो दारुवदेव दन्ती ॥ १७ ॥
जडामिति । अथ दानधरो दन्ती हस्ती यः सुदारुणो भयङ्करः स कस्यचित् पवातेर्जङ्घामेकां पदेनाक्रम्य तथा तदन्यां तस्य जवां तरसा वेगेनाऽऽववानः संगृह्णन् सन् तं पत्ति वारुवदेव विदारयामास ॥ १७ ॥
अर्थ : रणकी सफलताके लिए उतावले किसी वीरने तो खड्ग हाथमें लिये, किन्हींने शूल उठाये । किन्हींने मुद्गर-गदाएँ लीं, किन्हींने शक्ति आयुध उठाये, तो अपने स्वामीमें भक्ति रखनेवाले कुछ लोग पताकाको ही नचाने लगे ॥१५॥ ___ अन्वय : सदश्वराजां तैः शफसन्निपातैः फणामणिप्रोतधरः सुश्रान्तशिरः प्रशस्तिः फणीश्वरः अधुना अत्र त्यक्तुमनीश्वरः अस्ति किम् ? ___ अर्थ : श्रेष्ठतम घोड़ोंके खुरोंके गिरनेसे उस समय वहाँ शेषनागके मस्तकमें लगी मणियोंमें पृथ्वी पिरो दी गयो है। क्या इसो कारण आजतक पृथ्वोके बोझसे अत्यन्त श्रान्त फणाओंवाले शेषनाग इस पृथ्वीको छोड़ने में असमर्थ हो रहे हैं ॥ १६ ॥ ___अन्वय : अथ सुदारुणः दानधरः दन्ती पदेन एका जङ्घाम् आक्रम्य तरसा तदन्यां करेण आददानः पत्ति दारुवद् एव विदारयामास ।
अर्थ : उस युद्ध में गुस्सेमें आये हुए किसी भयंकर मदजलधारी हाथीने
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |