Page Text
________________
९८-१०१]
सप्तमः सगः अथनीरमधुना सकजलमादधौ रिपुवधपयोधरः । दिक्कुलं खलु रजोऽन्वितं-तदुत्पातमस्य गमनेऽरयो विदः ॥ ९९ ॥
अश्रुनोरमिति । अधुनाऽस्य जयकुमारस्य गमने रिपूणां वैरिणां वध्वः स्त्रियस्तासां पयोधरः स्तनः, जातावेकवचनम्। कज्जलेन सहितं सकज्जलम्, अश्रुनीरमावधौ, धृतवान्। तथा विशां कुलं समूहो रजसा तुरङ गाविखुरोत्पतितधूल्यान्वितमभूत् । तदेवोत्पातं दुष्प्रयोगमस्य गमनेऽस्य शत्रवो विदुतिवन्तः ॥ ९९ ॥ स्यन्दनैस्तु यदकृष्यतात्र भूजिराजशफटकणाऽप्यभूत् । दानवारिभिरपूर्यतासकुन् मत्तहस्तिभिरमुष्य हेऽर्थकृत् ॥ १० ॥
स्यन्दनैरिति । हे अर्थकृत् पाठक, या भूः स्थली साऽमुष्य जयकुमारस्य स्यन्दने रथैस्तु यतावदकृष्यत व्यवायंत सैव भूजिराजानां श्रेष्ठहयानां शफैष्टङ्कणं खननमुच्छूनीकरणं यस्याः साऽप्यभूत् । तथा मत्तहस्तिभिरुन्मत्तगजैः असकृद् वारंवारं वानस्य मदस्य वारिभिरपूर्यत पूरिताऽभूत् । एवं तत्र जयकुमारस्य पुण्यप्रभावेण पूर्णा कृषिक्रिया अनायासेनैव जातेत्यर्थः । समुच्चयालङ्कारः ॥ १० ॥
स्वर्णदीपयसि पङ्ककूपतश्चन्द्रमस्यपि कलङ्करूपतः ।
गीयते मद इतीन्द्रसद्गजमस्तके जयबलोद्धतं रजः ॥ १०१ ।। स्वर्णदीति । जयस्य जयकुमारस्य बलेन सेनया उद्घतमुच्चैर्गतं तद्रज इन्द्रस्य यः सद्गज ऐरावणस्तस्य मस्तके मद इति नाम्ना गीयते । स्वर्णधा आकाशगङ्गायाः पयसि
अन्वय : अधुना अस्य गमने रिपुवधूपयोधरः सकज्जलम् अश्रुनीरम् आदधौ। दिक्कुलं खलु रजोन्वितम् आसीत् । अरयः तद् उत्पातं विदुः । ___ अर्थ : जयकुमार द्वारा युद्धार्थ प्रयाणके समय शत्रुओंकी वधुओंके पयोधर कज्जलयुक्त आँसुओंकी बूंदोंसे छा गये । दसों दिशाएँ एवं आकाश धूलिसे व्याप्त हो गया। (लेकिन) शत्रुओंने इसे उसकी यात्रामें उत्पात समझ लिया ॥ ९९ ॥ ____ अन्वय : हे अर्थकृत् ! अत्र अमुष्य स्यन्दनैः तु यत् भूः अकृष्यत, ( सा ) वाजिराजशफटकणा अपि अभूत् । ( च ) मत्तहस्तिभिः दानवारिभिः असकृत् अपूर्यत । ___ अर्थ : हे पाठक ! युद्धस्थलमें इस जयकुमारके रथों द्वारा जो भूमि खोदी गयी और घोड़ोंके खुरोंसे पोली बनायी गयी, उसे इसके हाथियोंके मदजलने बार-बार भर दिया ॥१०० ॥
अन्वय : जयबलोद्धतं रजः स्वर्णदीपयसि पङ्ककूपतः चन्द्रमसि अपि कलङ्कल्पतः इन्द्रसद्गजमस्तके मदः इति गीयते ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |