________________
३४२
जयोदय-महाकाव्यम्
[ २३-२५ धारापातस्तु दूरेऽस्तु यन्मे सत्कन्धरात्मनः । तदेतद्राजहंसानां गर्जनं हि विसर्जनम् ॥ २३ ॥ धारापातस्त्विति । यन्मे सत्कन्धरात्मनः शोभनप्रीवस्य, पक्षे शोभनजलधरस्य च, धारापातः करवालधारापतनं, पक्षे सलिलासारवृष्टिस्तु दूरेऽस्तु, मे गर्जनं सिंहनादः, पक्षे मेघस्तनितञ्च, तदेतद् राजहंसानां नृपमरालानां पलायनकर, पक्षे कलहंसानां मानसगमनविधायकमस्तीति भावः ॥ २३॥
निःसार इह संसारे सहसा मे सप्तार्चिषः । नाथसोमाभिधे गोत्रे भवेतां भस्मसात्कृते ॥ २४ ।। निःसार इति । इह निःसारे साररहिते संसारे जगति मे सप्ताचिषः क्रोधाग्नेः प्रभावेणेति शेषः। नाथ-सोमो अभिधा ययोस्ते नाथसोमाख्ये गोत्रे कुले भस्मसाद् भवेताम् ॥२४॥
तस्य मे पुरतस्तावत् स्थिते षत्वेन वा जने । के खगं रेफसं लब्ध्वा तर्षो भवतु जीवने ॥ २५ ॥
अन्वय : यत् मे सत्कन्धरात्मनः धारापातः, सः तु दूरे अस्तु । तद् एतत् मे गर्जनं राजहंसानां विसर्जनं हि ।
अर्थ : मैं अच्छे कंधोंवाला होनेसे शोभन जलके धारक मेघके समान हूँ। अतः मेरे खङ्गकी पतनरूपा जलधाराकी बात तो दूर है। किन्तु मेरा तो गर्जन सुनकर निश्चय ही राजहंस भाग जाते हैं । यहाँ श्लेषालंकार है ।। २३ ॥
अन्वय : इह निःसारे संसारे मे सप्ताचिषः सहसा नाथसोमाभिधे गोत्रे भस्मासात्कृते भवेताम् ।
अर्थ : साररहित इस संसारमें मेरे क्रोधाग्निके प्रभावसे नाथवंश और सोमवंश निश्चय हो नष्ट हो जायंगे ।। २४ ।।
अन्वय : तस्य मे पुरतः तावत् षत्वेन वा जने स्थिते के रेफस खड्गं लब्ध्वा जीवने तर्षः भवतु ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
