SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 31
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ जयोदय-महाकाव्यम् [१३-१४ भासु प्रभासु चापि अनिन्द्यो निन्दारहित इति विरोधाभासः । विभासु विशिष्टासु कान्तिषु अनिन्द्योऽपि सभासु गोष्ठीषु अनिन्द्य इति परिहारः । सुरीतिकर्ता सम्यनीतिप्रचारक: सन्नपि अरीतिदुर्नीतिस्तस्याः कर्तेति विरोधः । अरिषु शत्रुषु ईतिर्व्यथा तस्याः कति परिहारः । स जयकुमारो भूमिभर्ता भवन्नपि अभूमिः स्थानरहित इति विरोषः। आगसाम् अपराधानामभूमिरिति परिहारः ॥ १२ ॥ अधीतिबोधाचरणप्रचारैश्चतुर्दशत्वं गमितात्युदारैः । साधं सुविद्याऽथ कलाः समस्ता द्वासप्ततिस्तस्य बः प्रशस्ताः॥१३॥ अपीतीति । तस्य शोभना विद्या सुविधा सा साधीतिरध्ययनम्, बोधो ज्ञानम्, आचरणमनुष्ठानम्, प्रचारः सर्वत्र प्रसारणम् तैरत्यवारः निर्दोषः विशालश्च चतुर्दशप्रकारत्वं चतुः प्रकारत्वं वा गमिता, साधं समकालमेव अर्घसहितं गमिता प्रापिता अथ अत एव तस्य समस्ताः प्रशस्ताः प्रशंसायोग्याः कलाः द्वासप्ततिः बभुः । सार्ष चतुर्ण द्वासप्ततिकलावणं योग्यमेव ॥ १३ ॥ सुरैरसौ तस्य यशःप्रशस्तिसमङ्किता सोमशिला समस्ति । कलङ्कमेत्वङ्कदलं तदर्थविभावनायामिह योऽसमर्थः ॥१४॥ अर्थ : वह राजा संपूर्ण भूमिका स्वामी होकर भी अपराधोंका स्थान नहीं था। नियोगी (राजपुरुष) जनों द्वारा वन्दनीय होकर भी अवनियोगी (राजाओं) द्वारा वन्दनीय था। सभाओं में प्रशंसा-योग्य होता हुआ भी विभाओं (कान्तियों) में प्रशंसनीय अर्थात् अपूर्वकान्तिवाला था। तथा वैरियोंके लिए उपद्रव-कर्ता होनेपर भी उत्तम रीति-रिवाजोंका कर्ता, (चलानेवाला ) था ॥१२॥ विशेष : इसमें 'नियोगिवन्द्यः' 'अनियोगिवन्द्यः आदि शब्द परस्पर विरुद्ध से प्रतीत होते हैं । अतः यहाँ विरोधाभास अलंकार है। अन्वय : तस्य सुविद्या अधीतिबोधाचरणप्रचारः अत्युदारैः चतुर्दशत्वं गमिता सार्धं ( वा )अथ तस्य समस्ताः प्रशस्ताः कलाः द्वासप्ततिः बभुः। अर्थ : उस महाराज जयकुमारकी शोभन-विद्याएं अध्ययन, बोध (ज्ञान) आचरण और प्रचारस्वरूप निर्दोष एवं विशाल साधनोंसे चार प्रकारकी हुई अथवा साथ ही आधे सहित हो गयीं। इस तरह उसकी सारी प्रशंसनीय कलाएँ भी बहत्तर होकर शोभित होने लगीं ॥१३।। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002756
Book TitleJayodaya Mahakavya Purvardha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherDigambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj
Publication Year1994
Total Pages690
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy