________________
२८६
काञ्चीपतिरयमायें काचीफलवदिदानीं
जयोदय- महाकाव्यम्
काची मपहर्तुमर्हतु द्विवर्णतां
[ ३५-३७
काञ्चीति । हे आयें, सुलोचने, अयं काञ्चीनगरपतिस्तव काञ्चीं कटिमेखलामपहर्तुमपसारयितुं दूरीकर्तुमर्हतु योग्यो भवतु । अतस्त्वमेनं वरयेत्याशयः । यः किलेदानी विभ्रमान्मां स्वीकरोतीयं रमणी न वेति जातसन्देहः कदाचित् प्रसन्नतां कदाचिच्चोन्मनीभावं प्रकटयन् काञ्चीफलवत् गुआफलवद् द्विवर्णतां रक्तश्यामतामेति प्राप्नोति ॥ ३५ ॥
निर्दहति महति तेजसि भूमिपतेर्दारुणाहितप्रान्तान् । अशनिशनिपितृप्रमुखान् स्फुल्लिङ्गानैमि सूत्थाँस्तान् ।। ३६ ।। निर्दहतीति । हे बाले, अस्य भूपतेर्महति तेजसि निर्दहति प्रज्वलिते प्रतापव दारुणाः प्रजाजनेभ्यो भयङ्करा ये अहितानां शत्रूणां प्रान्ताः प्रदेशास्तान् । यद्वा दारुणा काष्ठासङ्घन आहिताः सम्पादिता ये प्रान्तास्तान् निर्दहति भस्मसात् कुर्वति सति सूत्थान् समुद्गान् स्फुल्लिङ्गानेवाहं किलाशनिविद्युच्च शनिपिता सूर्यश्च तौ प्रमुखौ येषां ते तान् एमि जानामि ॥ ३६ ॥
दुग्धीकृतेऽस्य मुग्धे यशसा निखिले जले पयसो द्विवाच्यताsसौ हंसस्य च
तवेति ।
विभ्रमादेति ।। ३५ ।।
मृषास्ति सता । तद्विवेचकता ।। ३७ ।।
अन्वय : आयें ! अयं काञ्चीपतिः इति तव काञ्चीम् अपहर्तुम् अर्हतु किल । यः इदानीं विभ्रमात् काञ्चीफलवत् द्विवर्णताम् एति ।
Jain Education International
अर्थ : हे आयें ! यह कांचीनगरीका स्वामी निश्चय ही तुम्हारी कांचीका हरण करनेके योग्य हो, जो इस समय चिरमीके समान हर्ष - विषाद रूपसे विभ्रमवश होकर लाल काला बना जा रहा है ।। ३५ ।।
अन्वय : भूमिपतेः महति तेजसि दारुणाहितप्रान्तान् निर्दहति अशनिशनिपितृप्रमुखान् स्फुल्लिङ्गान् तान् सूत्थान् एमि ।
अर्थ : इस राजाका महान् तेज, जो काष्ठोंके प्रान्तोंके समान भयंकर बैरियोंके प्रान्तोंको जला रहा है । मैं वज्र और सूर्य आदिको इस तेजोग्निस उत्पन्न स्फुलिंग के समान समझती हूँ ।। ३६ ॥
अन्वय : मुग्धे ! अस्य सता यशसा निखिले जले दुग्धीकृते सति असौ पयसः द्विवाच्यता हंसस्य च तद्विवेचकता मृषा अस्ति ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
