Page Text
________________
२५७
८६-८७ ]
पञ्चमः सर्गः का कोमलाङ्गी वलये धराया धाकोऽप्यपूर्वप्रतिमोऽमुकायाः । पाकोऽथवा पुण्यविधेरनन्यः नाकोऽनयात्रैव समस्तु धन्यः ॥ ८६ ।। ___ का कोमलाङ्गीति । अस्मिन् धराया वलये मण्डलेऽमुकायाः सुदृशोऽन्या का पुनः कोमलाङ्गी भवेत्, यतोऽस्या धाकः प्रभावः, अपूर्वाऽनन्यसम्भवा प्रतिमा यत्र स तादृशोऽस्ति । किन्तु धरायाः सम्पूर्णजनताया वलये बलिभोजनाय काको वायसो नाम, मलमेवाङ्गं यस्य स मलाङ्गो भवति। यतोऽमुकायाः पृथिव्या धा ब्रह्मा कोऽपि अपूर्वप्रतिभोऽस्ति खलु। तद्वन्न जाने केनास्या योगो भवेत् । अथवाऽस्याः पुण्यविधेः शुभकर्मणः पाकः परिपाकोऽनन्यो महानेव, किन्तु पुण्यविधेरनन्यः पा रक्षकः कोऽसौ भवितुमर्हति । न कस्यापि पुण्यविधिनियतस्थायी भवति । तस्मादत्र स को नाम मनुष्यो योऽनया लक्ष्म्या धन्यः समस्तु, यस्मात् खल्वप्सरोऽधिकसुन्दर्या स धन्यो नाकः सुरालयोऽप्यत्रैव समस्तु नामेति न ज्ञायत इत्याशयः॥ ८६ ॥ किमिन्दिराऽसौ न तु साऽकुलीना कला विधोः सा नकलङ्कहीना। रतिः सतीयं न तु सा त्वदृश्या प्रतर्कितं राजकुलैः स्विदस्याम् ॥ ८७ ॥
किमिन्दिरेति । असौ परमरमणीया किमिन्दिरा लक्ष्मीरस्ति ? न; सा तु कुलीना भूस्थिता नास्ति, समुद्रसम्भवत्वात् । किन्त्वियं कुलीना भूस्थिता, श्रेष्टकुलसम्भवा च । तहि किमियं विधोश्चन्द्रस्य कलाऽस्ति आह्लादकत्वात् ? न; सा कलङ्कहीना नास्ति, इयं
अन्वय : धरायाः वलये का कोमलाङ्गी । अमुकायाः धाकः अपि अपूर्वप्रतिमः । अथवा पुण्यविधेः अनन्यः पाकः, अत्र एव नाकः । अनया सः कः धन्यः समस्तु ।
अर्थ : इस पृथ्वीपर सुलोचनाके अतिरिक्त कौन कोमलांगा है ? इसकी कोमलताका प्रभाव बेजोड़ है। अथवा सभी पूण्यकर्मोंका यह अद्वितीय पाक ( उदय ) है, जिससे यहीं स्वर्ग उतर आया है। कौन मनुष्य ऐसा है, जो इसे पाकर धन्य न हो जाय ? ।। ८६ ।।
अन्वय : ननु किम् स्वित् असो इन्दिरा ? न; ( यतः ) सा अकुलीना । किं विधोः कला (न; यतः ) सा नकलङ्कहीना। किम् इयं सती रतिः ? (न; यतः ) सा तु अदृश्या इति अस्यां राजकुलैः प्रतकितम् ।
अर्थ : क्या यह लक्ष्मी है ? नहीं, क्योंकि लक्ष्मो तो अकुलीन है अर्थात् पृथ्वी में लीन नहीं, अतः कुलहीना है, जब कि यह उच्चकुलमें पैदा हुई है ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |