SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 28
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ७-८ ] प्रथमः सर्गः हास्यविनोदादयस्तेषु, अनुयोजनमनुयोगः, तद्भाजा पथा कृत्वा विद्या नाम स्त्री, उपलालिता सती वर्षेषु संवत्सरेषु चतुर्दशत्वं समाप्य व्यतीत्य बालसत्वं बाल्यावस्थात्वं नाप, तारुण्यं लेभे इति भावः ॥ ६ ॥ अरिव्रजजप्राणहरो भुजङ्गः किलाऽसिनामा नृपतेः सुचङ्गः । स्म स्फूर्तिकीर्ती रसने बिभर्ति विभीषणः सङ्गरलैकमूर्तिः ।। ७ ।। .. अरीति । तस्य नपतेर्भुजं गच्छतीति भजङ्गः असिनामा हस्तस्थितः खङ्ग इत्यर्थः । स च अरीणां शत्रूणां व्रजः समूहस्तस्य प्राणान् हरतीति अरिव्रजप्राणहरो भुजङ्गः सर्पः । सुचङ्गः चमत्कारकरत्वात, सर्पपक्षे च वर्पयुतः । विभीषणो भयङ्करः खङ्गः सर्पश्च । सङ्गरं युद्धं लातीति संङ्गरला रणकी, एका मूतिर्यस्य स सर्पः । स्फूर्तिश्च कीर्तिश्च त एव रसने जिह्व बिभर्ति स्म। खड्गधारणे स्फूर्तिश्च कीर्तिश्च भवति, सर्पस्तु जिह्वाद्वयं बिभर्येव ।। ७ ।। यस्य प्रतापव्यथितः पिनाकी गङ्गामभङ्गां न जहात्यथाकी । पितामहस्तामरसान्तराले निवासवान् सोऽप्यभवद्विशाले ॥ ८॥ विशेष : समासोक्ति द्वारा इसका एक अर्थ यह भी होता है कि उस राजा की निर्दोष विद्या नामक स्त्री कथा आदि चार तरहके मार्गों द्वारा उपलालित होती हुई चौदह वर्षको आयु प्राप्त करनेसे बचपनको लांघकर युवती बन गयी है। तृतीय अर्थ इस प्रकारसे भी होता है कि उसकी एक ही विद्या कथादि चार उपायोंसे लालित होती हुई चौदह प्रकारोंको प्राप्त हो गयी। अर्थात् वह राजा चौदह विद्याओं में निपुण हो गया। अन्वय : किल नृपतेः असिनामा भुजङ्गः सुचङ्गः अरिव्रजप्राणहरः विभीषणः सङ्गरलकमूत्तिः स्फूतिकीर्ती रसने बिभर्ति स्म । अर्थ : उस राजाके हाथमें स्थिति खड्गरूपी साँप अत्यन्त पु ! था। वह वैरियोंका प्राणहारक, भयंकर युद्ध करने में अत्यन्त कुशल एवं स्फूति और कीर्तिरूप दो जिह्वाओंको धारण करता था ॥७॥ विशेष : साँपके पक्ष में 'संगरलैकमूर्तिःका अर्थ पूर्णविषभरी मूर्तिवाला लेना चाहिए। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002756
Book TitleJayodaya Mahakavya Purvardha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherDigambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj
Publication Year1994
Total Pages690
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy