Page Text
________________
२२८ जयोदय-महाकाव्यम्
[२२-२३ यदिति । यद्यस्मात् कारणात् छायया शोभया मतेषु स्वीकृतेषु लोकेषु । पो छायया धर्माभावरूपया युक्तेषु । कुलीनमुच्चकुलसम्भवं चरणं चरित्रं येषाम् । यद्वा को पृथिव्यां लीनं चरणं मूलं येषां तेषु कुलीनचरणेषु । सुमनसां शोभनानां चित्तानामुत्सहित आयः समुदायः। यद्वा सुमनसा देवानां समुदायः, पक्षे कुसुमानां समूहः उद्गतः प्रादुरभूत् । तस्मादेष कालः सुरभिमनोहरो वसन्तः समियाय आजगाम तावत् । श्लेषोऽलङ्कारः ॥ २१ ॥ आसनेषु नृपतीनिह कश्चित् सनिवेशयति स स्म विपश्चित् । द्वास्थितो रविकरानवदात उत्पलेषु सरसीव विभातः ॥ २२ ॥ ___ आसनेष्विति । इह सभासङ्घटनावसरे कश्चिद् विपश्चिद्विद्वान् द्वास्थितो द्वारपालो जनो नृपतीन् सन्निवेशयति स्म । अवदातः पवित्रो विभातः प्रातःकालः सरसि तटाके, उत्पलेषु कमलेषु रविकरान् सूर्यकिरणानिव । उपमालङ्कारः॥ २२ ॥ मासि मासि सकलान्विधुबिम्बानात्मभूस्तिरयते श्रितडिम्बान् ।। सनिधाप्य विबुधः स मनीषामाननानि रचितुं स्विदमीषाम् ॥ २३ ॥
मासीति । आत्मभूः ब्रह्मा, यः खलु लोकैः सृष्टिकर्ता कथ्यते स मासि मासि कलासहितान् सकलान् विधुदिम्बान् चन्द्रमण्डलान् श्रितो डिम्बो विप्लवो विनाशो वा यस्तान् तिरयते स्म। अमीषां नृपाणामाननानि रचयितुं सम्पादयितुं मनीषां धियं सन्निधाप्य विधाय
अर्थ : शोभा तथा छायासे युक्त वृक्षवत् सदाचारी लोगोंमें देवों या फूलोंके समूहकी तरह सुप्रसन्न शोभनचित्त लोगोंका बहुत-सा समुदाय भी आया था। इसालए वह समय वसन्त काल प्रतीत हो रहा था ॥ २१ ॥
अन्वय : इह सः कश्चित् विपश्चित् द्वास्थितः नृपतीन् आसनेषु अवदातः सरसि विभातः कमलेषु रविकरान् विभात इव सन्निवेशयति स्म ।
अर्थ : मंडपमें स्थित विचक्षण द्वारपालने उन राजा लोगोंको आसनपर वैसे ही बिठाया, जैसे प्रभात रविकी किरणोंको सरोवरस्थित कमलोंपर बिठाया करता है ॥ २२॥ __ अन्वय : आत्मभूः विबुधः सकलान् विधुबिम्बान् मासि मासि श्रितडिम्बान् तिरयते, सः स्वित् अमोषाम् आननानि रचितुं मनीषां सन्निधाप्य तिरयते ।
अर्थ : विद्वान् विधाताने (ब्रह्मदेवने) महीने-महीने (प्रत्येक मासके अन्तमें ) होनेवाले कलासहित चन्द्रमाके बिम्बोंको, जो विप्लव या विनाशका आश्रय
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |