________________
१५-१६] पञ्चमः सर्गः
२२५ सम्ममाविति । सपदि साम्प्रतं हे देव जिनराज, जगतां सर्वेषां लोकानां नृपभूमा नृपतिबाहुल्यं काश्याः सुभूमौ शोभनावनावेव सम्ममौ समागतमभूत् । तवत्र नराणां धातुः परिपालकस्य, अकम्पनमहाराजस्य शुभा वरदा पुत्री, वरं वल्लभं ददातीति वरदा सेव वरवा-नामऋद्धिरस्तु, वरं यथेष्टं ददातीति यावत् । यतः सापि तान् भूपालान् समयते स्म, यतस्तयैव कृत्वा तेत्र समागताः ॥ १४ ॥
सातिसङ्कटतया नरराजां लङ्घनाशयविलम्बनभाजाम् । सन्ददौ विचलदञ्चलपाकाऽऽह्वाननं तु नृपसौधपताका ॥ १५॥ सातीति । विचलन चलायमानोऽञ्चलस्य पाकः स्थितिर्यस्याः सा नृपसौधस्य पताका राजप्रासावध्वजा अतिसङ्कटतया जनबाहुल्येन गन्तुमशक्यतया लडनाशये मार्गातिक्रमे विलम्बनं भजतां नरराजां राजकुमाराणामाह्वाननं सन्ददौ दत्तवती, खल्विति समुच्चये। 'पाको जरा परोपाके स्थाल्यादौ क्लदनिष्ठयोरिति ॥ १५ ॥
भोग उत्तमतमो भुवि दारास्तेषु रत्नमियमेव ससारा । तत्र भोगिपदयोगिकलापः युक्तमेव पुनराशु समाप ॥ १६ ॥
भोग इति । भुवि पृथिव्यां संसारे वा उत्तमतमो भोग आनन्द दाराः स्त्रिय एव भवन्ति । तेषु दारेषु पुनरियमेव सुलोचना सारेण सहिता ससारा सारवती वर्तते, नान्या
अर्थ : इसपर कवि कहते हैं कि हे देव ! जगत्भरके सारे राजा उस समय काशीनगरीके मण्डपमें इकट्ठे हो गये । इसमें काशिराजको वरदान देनेवाली उसकी राजपुत्री सुलोचना ऋद्धिस्वरूपा हुई जो उन्हें अपने यहाँ लिवा लायी ॥ १४ ॥ __ अन्वय : सा विचलदञ्चलपाका नृपसोधपताका अतिसङ्कटतया लङ्घनाशयविलम्बनभाजां नरराजाम् आह्वाननं तु सन्ददी । ___ अर्थ : उस समय मार्ग खचाखच भर गया था। अतः चलनेकी इच्छा रखकर भी आगे चल न पानेवाले राजाओंको राजमहलपर लगी पताका अपने अंचलसे बुला रही थी कि शीघ्र आओ।। १५ ।।
अन्वय : भुवि दाराः उत्तमतमः भोगः । तेषु च इयम् एव सुसारा रत्नम् । अतः तत्र पुनः भोगिपदयोगिकलापः युक्तम् एव आशु समाप ।
अर्थ : इस संसार में भोगोंमें स्त्रियाँ ही सर्वोत्तम भोग हैं। उन सब स्त्रियोंमें २९
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
