________________
११०-११२ ]
तृतीयः सर्गः
रोधकं निगडायमानमिव दृश्यमानं तत्सत्वरमेव यथा स्यात्तथा समुतुवगाद् उल्लङ्घितवान् ।
यमकालङ्कारः ॥ १०९ ॥
आलिङ्गन्
प्रययौ
अस्मत्खरखुराघातैः खिन्ना किमिति मेदिनीम् । सप्तिसमूहोऽनुनयन्निव ।। ११० ।। अस्मदिति । तस्य राज्ञः सप्तिसमूहोऽश्वसमुदायः, हे मातस्त्वमस्माकं खरास्तीक्ष्णा ये खुराः शफास्तेषामाघातः खिन्ना व्यापन्ना किमित्येवमनुनयन् अनुकूलां कुर्वन्निव मेदिनीमालिङ्गलिव प्रययौ । नम्रभावतया गमनं प्रशस्तघोटकानां स्वभाव एव तवाश्रयेणेयमुक्तिः । उत्प्रेक्षालङ्कारः ॥ ११० ॥
उपांशुपांसुले व्योम्नि ढक्काढकारपूरिते ।
।
बलाहकबलाधानान्मयूरा
मदमाययुः ।। १११ ॥
उपविति । उपांशुपांसुलेऽतिशयरेणुपरिव्याप्ते व्योम्न्याकाशे, ढक्काया भेर्या ढक्कारेण प्रचण्डगर्जनेन पूरिते संभूते सति मयूराः शिखण्डिनो बलाहकानां मेघानां बलाधानात् मेघगर्जनभ्रमाद् मदमुन्मत्तभावमाययुः प्रापुः । अनुप्रासः ।। १११ ॥
सुमन्दमरुदावेन्लत्केतुपङ्क्तिः
१८७
Jain Education International
समुज्ज्वला । क्षालयितुं रेजेऽवतरन्तीव स्वर्णदी ॥ ११२ ॥
इलां
कुमार काशी - गमनरूप वांछितसिद्धिरूप लक्ष्मीके बाधक मार्गको शीघ्र ही पार कर गया ।। १०९ ॥
अन्वय : अस्मत्खरखुराघातैः खिन्ना किम् इति मेदिनीम् अनुनयन् इव आलिङ्गन् तस्य सप्तिसमूहः प्रययौ ।
अर्थ : उस राजा के घोड़ोंने सोचा कि हमारे कठोर खुरोंके आघात से कहीं यह पृथ्वी खेदखिन्न तो नहीं हो रही है ! मानो इसीलिए वे पृथ्वीका अनुनयरूप आलिंगन करते हुए चले ।। ११० ।।
अन्वय : उपांशुपांशुले ढक्काढक्कारपूरिते व्योम्नि बलाहकबलापानात् मयूराः मदम् आययुः ।
अर्थ : उस समय उड़ी हुई धूलसे व्याप्त आकाश जब नगारेकी आवाजसे पूरित हो गया, तो मेघ गर्जन के भ्रमसे मयूर मतवाले हो उठे ।। १११ ।। अन्वय : समुज्ज्वला सुमन्दमरुदावेल्लरकेतुपङ्क्तिः इलां क्षालयितुम् अवतरन्ती स्वर्णदी इव रेजे ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
