SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 189
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १६६ जयोदय-महाकाव्यम् [ ६५-६६ निदूषण आशयो यस्याः सा चन्द्रस्य कला के नाम जनं न स्पृहयति सस्पृहं करोति ? सर्वमेव स्पृहयतीत्यर्थः । तथैव सा बालापीति भावः । दृष्टान्तालङ्कारः ॥ ६४ ॥ संश्रयेत् कमथैकं साऽवस्थातुं स्थान भूषणा । निराश्रया न शोभन्ते वनिता हि लता इव ।। ६५ ।। संयेदिति । अथ स्थानमेव स्वानुकूलपत्यादिरेव भूषणमलङ्कारो यस्याः सा सुरोचनाऽवस्यातुमाश्रयितुं कमेकमुपयुक्तपति संश्रयेत् सेवेत इति तदभिभावकैश्चिन्त्यत इत्याशयः । हि यस्मात् कारणाद् वनिता योषिल्लतेव निराश्रया निरालम्बा न शोभते । अत्र उपमासंवलितोऽर्थान्तरन्यासः ॥ ६५ ॥ समं समालोच्य स आत्ममन्त्रिभिस्त देवमापृच्छ्य निमित्ततन्त्रिभिः । ततोऽनवद्यप्रतिपत्तिवन्मतिः स्वयंवरोद्धारकरत्वमिच्छति ||६६ || सममिति । स राजा श्रीधर इयं विवाहयोग्या मे सुता कथमात्मानुरूपं योग्यवरमाप्नुयादिति विषये, आत्ममन्त्रिभिः स्वामात्यैः समं समालोच्य परामृश्य, यदेव तैरुक्तं तदेव दृढीकर्तुं पुनर्निमित्ततन्त्रिभिः गणकेरापृच्छय शास्त्रानुमोदितानुमतिमादाय, नावद्याऽनवद्या निर्दोषा चासौ प्रतिपत्तिरिति कर्तव्यताज्ञानं यस्या अस्तीत्येवम्भूता मतिर्बुद्धिर्यस्य स अर्थ : ऐसे रमणी-रत्नको गृहस्थता के इच्छुक सभी चाहें तो वह अनुचित. नहीं । कारण, निर्दोष आशयवाली चन्द्रकला भी भला किसे स्पृहणीय नहीं होती ? ॥ ६४ ॥ अन्वय : अथ स्थानभूषणा सा अवस्थातुं कम् एकं संश्रयेत् ? हि वनिता: लता इव निराश्रयाः न शोभन्ते । अर्थ : अब अपने अनुकूल पति ही जिसका भूषण है, वह सुलोचना अपने आश्रयरूपमें किस एक अद्वितीय पतिका सहारा ले ? कारण स्त्रियाँ लताओंकी तरह आश्रय-विहीन होकर कभी सुशोभित नहीं हुआ करतीं । अतएव उसके अभिभावक ऐसे हो अद्वितीय वरकी खोज में चिन्तित हैं, यह भाव है ॥ ६५ ॥ अन्वयः ततः स आत्ममन्त्रिभिः समं तत् समालोच्य (च) निमित्ततन्त्रिभिः तत् एवआपृच्छ्रय अनवद्यप्रतिपत्तिवन्मतिः स्वयंवरोद्धारकरत्वम् इच्छति । अर्थ : सुलोचनाका पिता महाराज श्रीधर अपने मंत्रियोंसे इसी विषय में सलाह मशवरा करके और साथ ही निमित्त ज्ञानियोंसे ( ज्योतिषियों ) से भी Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002756
Book TitleJayodaya Mahakavya Purvardha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherDigambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj
Publication Year1994
Total Pages690
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy