________________
१४९
३२-३३ ]
तृतीयः सर्गः महीमघोनः सुतरामघोनः समागमो नर्मसमागमो नः। भवादृशो भात्यथवा दृशोऽपि यतोऽधुना निष्फलता व्यलोपि ॥ ३२ ॥
महीमघोन इति । हे राजन्, भवादशस्त्वत्सवृशस्य महीमघोनः पृथ्वीन्द्रस्य, अघोनः पापवर्जितः समागमः संसर्गः स एव नोऽस्माकं भवच्चरणप्रेक्षकाणां नर्मसमागमो भाति विनोदाय भवति । यतः किलाधुना वृशो दृष्टेरपि निष्फलता व्यर्थीभावो व्यलोपि, लुप्तप्राया जातेत्यर्थः । 'साफल्यं चक्षुषोरस्ति महतामेव वर्शने' इति सूक्तेः । यमकालङ्कारः ॥ ३२ ॥ भवादृशामेव भुवीह नाम वयञ्च यच्छासनमुद्धरामः । समुत्सरामः कुतलेऽभिराम नैकञ्च नो ग्राम इवास्ति धाम ॥ ३३ ॥
भवादृशामिति । हे अभिराम, सुन्दर, इहास्यां भुवि नाम तु पुनर्भवादृशामेव भवति, न पुनरस्माकमप्रख्यातत्वात्, भवतामेव लोकः संस्तुतत्वात् । वयं च पुनर्येषां शासनमाज्ञामुद्धरामः शिरसा वहामः । कुतले चामुष्मिन् कुत्सिते तलभागेऽरण्यादौ समुत् सहर्ष यथा स्यात्तथा सरामो गच्छामः प्रवासेऽपि कष्टं न गणयामः । यतोऽस्माकमिह जगत्यामेकोऽपि प्रामो न चाप्येकं धाम गृहमस्ति । शश्वत् नवनवस्थानानुसरणादिति भावः। अत्र छेकानुप्रास. ॥ ३३ ॥
अन्वय : भवादृशः महीमघोनः अघोनः समागमः नः सुतरां नर्मसमागमः भाति । यतः अधुना दृशः अपि निष्फलता व्यलोपि ।
अर्थ : पृथ्वीके इन्द्र आपसरीखे महानुभावका पापरहित, पापोंको नष्ट करनेवाला समागम ही हम लोगोंके लिए अत्यन्त प्रसन्नता देनेवाला, मनोविनोदकारी होता है। कारण इस समय दृष्टिकी भी सारी निष्फलता लुप्तप्राय हो गयी है ॥ ३२॥
अन्वय : हे अभिराम इह भुवि भवादृशाम् एव नाम, वयं यच्छासनम् उद्धरामः च कुतले समुत्सरामः । ( नः ) ग्रामः इव ( च ) एकं धाम न अस्ति । ।
अर्थ : राजन् ! नाम तो इस भूतलपर आपसरीखे लोगोंका ही होता है, जिनके शासनको हम जैसे लोग सिर-आँखों धारण करते हैं और कुतल अरण्य आदिमें भी बड़ी प्रसन्नताके साथ चलते रहते हैं। प्रवासका कष्ट न गिनते हुए हम लोग तो पृथ्वीपर घूमते ही रहते हैं। कारण, हमारा न कोई एक गांव है और न एक घर ॥ ३३ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
