Page Text
________________
१३-१४ ]
तृतीयः सर्गः भास्वतः समुदयप्रकाशिनः क्षौद्रलेशपरिमुग्विकाशिनः । यत्र वारिजतुलाविलासिनः श्रीयुताः खलु सभानिवासिनः ॥ १३ ॥
भास्वत इति । यत्र सभायां सभ्या वारिजस्य कमलस्य तुला तुलना तस्या विलासो रसस्तद्वन्तः । तदेवम्-भास्वतस्तेजस्विनो मनुष्यस्य समुदयो यशोलाभस्तस्य प्रकाशिनः, पपविभवाश्च भास्वतः सूर्यस्य समुदयप्रकाशिनो भवन्ति । सभ्यजनाः क्षौद्रलेशं क्षुद्रभावांश परिमुञ्चतीति परिमुक् क्षुद्रतातिगतश्चासो विकाशस्तद्वन्तः । पद्मविभवाश्च क्षौद्रं मधु तस्य लेशो बिन्दुस्तं परिमुशतीति परिमुग् विकाशशोला भवन्ति । सभ्याः श्रीयुताः शोभासहिताः पद्मविभवाश्च तथा । श्लेषोपमालङ्कारः॥ १३ ॥ मन्त्रिणाखलु विषादनाशिनश्चाक्षिवच्चरनराः सुदर्शिनः । इष्टिमान सुकृतवत्पुरोहितः प्रक्रमश्च सकलो यथोचितः ॥ १४ ॥
मन्त्रिण इति । यत्र सभायां मन्त्रिणो मन्त्रवादिन इव मन्त्रिणः सचिवास्ते विषादस्य शोकस्य, पक्षे विषभक्षणपरिणामस्य विनाशिनः । चरनरा दूतजनाश्च सुवशिनः सम्यगन्वेषणकारिणः, अक्षिवद् यथा नेत्रं सुदशि भवति । पुरोहितो धर्मकर्माध्यक्षः सुकृतवत् पुण्यकर्मसदृश इष्टिमान् यज्ञकर्ता । पक्षे, इष्टसमागमकर्ता । यद्वाभिलाषाविषयः। एवं सकलः सर्व एव प्रक्रमः कार्यारम्भो यथोचित सुन्दर आसीत् ॥ १४ ॥
अन्वय : यत्र श्रीयुताः भास्वतः समुदायप्रकाशिनः वारिजतुलाविलासिनः सभानिवासिनः खलु क्षौद्रलेशपरिमुग्-विकाशिनः ( आसन् ) ।
अर्थ : वहाँके सभासद कमलके समान विलासशाली होते थे, क्योंकि जिस तरह कमल सूर्यको देखकर प्रसन्न होते हैं, उसी प्रकार सभासद भी विद्वानोंको देखकर प्रसन्न होते थे। कमल जब खिलते हैं तब मधुके कणोंको प्रकट करते हैं, वैसे ही वहाँके सभासद स्वार्थपरायणता त्यागकर विकासयुक्त थे ।। १३ ॥ ___ अन्वय : यत्र मन्त्रिणः खलु विषादनाशिनः चरनराः अक्षिवत् सुदर्शिनः च पुरोहितः सुकुतवत् इष्टिमान् । एवं सकलः प्रक्रमः यथोचितः ( आसीत् )।
अर्थ : जैसे जादूगर, विषवैद्य विषका प्रभाव दूर कर देता है वैसे ही वहांके मंत्री भी सभीका खेद दूर करते थे, प्रजाके दुःख-दर्दकी बातें सुनते थे। गुप्तचर लोग आँखोंके समान दूर तककी बातको देखते थे। पुरोहित पुण्यके समान इष्टिमान् था, अर्थात् जिस प्रकार पुण्य वांछित सिद्ध कर देता है उसी प्रकार पुरोहित भी समयानुसार भगवान्की पूजा-भावना करके अभीष्ट सिद्ध कर देता था। इस प्रकार वहाँको सभाके सभी प्रबन्ध यथोचित थे ॥ १४ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002756 |
| Book Title | Jayodaya Mahakavya Purvardha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuramal Shastri |
| Publisher | Digambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 14 MB |